Malarz i snycerz urodzony w Nowej Wsi pod Krakowem. Kilkakrotnie wymieniany w dokumentach, od 1454 (gdy otrzymał obywatelstwo Krakowa), do 1481. W roku 1468 podpisał umowę z augustianami na wykonanie obrazów do głównego ołtarza w ich kościele p.w. świętej Katarzyny na Kazimierzu w Krakowie. Z tego ołtarza zachowało się 11 tablic. W 1476 pracował we Lwowie, gdzie wspólnie z Albertem, zapewne swoim bratem, miał pozłocić i pomalować nie zachowaną rzeźbę św. Marii Magdaleny. Przypisuje mu się także kilka rzeźb drewnianych.
Materiał z serwisu www.pinakoteka.zascianek.pl
Mikołaj Haberschrack uzyskał prawa miejskie w Krakowie w 1454 roku, a w 1468 zawarł kontrakt z krakowskim konwentem augustianów na wykonanie malowideł do ołtarza głównego w kościele Św. Katarzyny. Przedmiot kontraktu jest identyfikowany z tzw. POLIPTYKIEM AUGUSTIAŃSKIM, z którego do dziś zachowało się jedenaście tablic z trzynastoma scenami i fragmentem czternastej z życia Jezusa i Marii (Kraków, Muzeum Narodowe). Według kontraktu dzieło miało zostać ukończone w krótkim czasie pięciu miesięcy, nie jest jednak pewne ani, czy dokumentu nie podpisano, gdy prace były już zaawansowane, ani czy terminu dotrzymano. W 1476 roku Haberschrack wraz z pomocnikiem Albertem miał pozłocić figurę Marii Magdaleny dla kościoła farnego we Lwowie. Nazwisko malarza zostało ponadto odnotowane w latach 1480 i 1481; nie jest też wykluczone, że dotyczy go wzmianka o malarzu Mikołaju z 1486 roku. Haberschrackowi przypisuje się też – na podstawie analizy stylistycznej – malowidło na awersie dwustronnie malowanego SKRZYDŁA OŁTARZOWEGO Z NIEGOWICI (Kraków, Muzeum Narodowe).
POLIPTYK AUGUSTIAŃSKI
„Pokłon Trzech Króli” oraz „Wypędzenie przekupniów ze świątyni”, kwatery skrzydeł ołtarza, po 1468, tempera tłusta z olejem, drzewo pochodzenie: z kościoła św. Katarzyny w Krakowie
POLIPTYK AUGUSTIAŃSKI jest drugim, po TRYPTYKU DOMINIKAŃSKIM (Mistrz Tryptyku Dominikańskiego) wielokwaterowym retabulum krakowskim, a także pierwszym, przypisanym malarzowi znanemu z imienia. W porównaniu z TRYPTYKIEM DOMINIKAŃSKIM POLIPTYK AUGUSTIAŃSKI odznacza się wprawdzie mniejszymi rozmiarami, ale za to prezentuje bardziej rozbudowaną strukturę nastawy. Dzieło nie jest wewnętrznie jednolite pod względem poziomu artystycznego i siły wyrazu. Badacze zwracali uwagę na to, że np. kwatery z przedstawieniami Wypędzenia przekupniów ze świątyni i Naigrawania odznaczają się zdecydowaną dynamiką, natomiast scena Pokłonu Trzech Króli – uroczystym dostojeństwem. Sceny Modlitwy w Ogrójcu, Zwiastowania św. Annie zostały ukazane są na tle lirycznie ujętego pejzażu. Zauważono też, że niektóre kompozycje wydają się monotonne i nieco schematyczne (Gody w Kanie, Umywanie nóg). Podobnie jak wielu artystów tego czasu, malarz czerpał z rycin zachodnioniemieckich (głównie Mistrza Kart do Gry), poza tym jednak raczej nie inspirował się bezpośrednio sztuką obcą. Badacze przypuszczają jednak, że w swej wędrówce nie dotarł dalej niż do Austii.
Znamienne jest, że Mikołaj Haberschrack ignoruje tzw. styl łamany, to jest twardy, geometryczny sposób fałdowania draperii, rozpowszechniający się w Małopolsce od połowy XV wieku. Haberschrack odwołuje się raczej do dawniejszej tradycji stylu miękkiego, co może wskazywać na to, że odbył swoją edukację artystyczną przed połową stulecia. Malarza cechuje niechęć nie tylko do geometrycznej stylizacji, ale również do złotego, plastycznie opracowanego tła i maswerków wieńczących kwatery. Nad te rozwiązania, rozpowszechnione w środowisku krakowskim, Haberschrack wyraźnie przedkłada środki czysto malarskie, ukazując w tle scen krajobraz lub wnętrze architektoniczne.
Grażyna Jurkowlaniec
Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego
marzec 2002
Reprodukcje – http://www.malarze.com
