Obrazy Fijałkowskiego są pełne ukrytych znaczeń i trudnych do odczytania symboli. Na płótnach często pojawiają się cyfry i figury geometryczne obok których widnieją niedokończone formy oraz niemalże przypadkowe linie i barwne plamy. Dzięki zestawieniu powszechnie znanych symboli i tajemniczych, bliżej nieokreślonych obiektów sztuka Fijałkowskiego oddziałuje zarówno na wyobraźnię widza, jak i sferę podświadomości.
Stanisław Fijałkowski urodził się w 1922 roku w Zdołbunowie na Wołyniu. Podczas II wojny światowej przebywał on w Królewcu, gdzie wykonywał roboty przymusowe. Dopiero w 1946 roku Fijałkowski miał możliwość rozpoczęcia edukacji artystycznej w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi. Malarz studiował pod kierunkiem Stefana Wegnera oraz Władysława Strzemińskiego – twórcy teorii unizmu, który znacząco wpłynął na początkową fazę twórczości artysty. Ze wszystkich swoich nauczycieli Fijałkowski wymieniał najczęściej właśnie Strzemińskiego – świetnego pedagoga oraz malarza. Jego dzieła wielokrotnie inspirowały artystę i aktywizowały go do poszukiwania różnorodnych sposobów na realizowanie własnych dążeń twórczych. W późniejszych latach artysta został asystentem Strzemińskiego, dzięki czemu miał szansę jeszcze lepiej poznać sztukę swojego artystycznego mentora. W 1983 roku Fijałkowski objął posadę profesora na macierzystej uczelni, znanej dzisiaj jako łódzka ASP. Przez krótki czas wykładał on także za granicą – w Geissen, Marburgu i Mons.
Oprócz działalności pedagogicznej oraz malowania obrazów artysta udziela się także jako członek Belgijskiej Królewskiej Akademii Nauki, Literatury i Sztuk Pięknych, Europejskiej Akademii Nauk i Sztuk w Salzburgu oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Drzeworytników XYLON.
Stanisław Fijałkowski regularnie wystawia swoje prace zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami. Do największych sukcesów artystycznych malarza zaliczyć można udział w ekspozycji obrazów na Biennale w Sao Paulo w 1969 roku oraz w Wenecji – w 1972 roku. Otrzymał on także wiele nagród oraz wyróżnień za swoje prace, między innymi Nagrodę im. Jana Cybisa.
Twórczość Stanisława Fijałkowskiego nawiązywała początkowo do dzieł charakterystycznych dla impresjonizmu, pod koniec lat pięćdziesiątych artysta zainteresował się jednak połączeniem możliwości, jakie daje symbolizm i pozbawiona narracji abstrakcja. W jego obrazach widoczne są także inspiracje sztuką surrealizmu, dzięki której Fijałkowski próbuje dotrzeć do zapomnianych przez ludzkość, archetypicznych treści. Ukazanie symbolicznych motywów odbywa się niekiedy za pomocą kaligraficznych znaków, cyfr lub figur geometrycznych, innym natomiast razem artysta przedstawia swoją wizję za sprawą kompilacji kilku przedmiotów lub uproszczonych krajobrazów (np. „Autostrady”). Czasami złożony z powtarzających się obiektów obraz nabiera właściwego znaczenia dopiero po odczytaniu tytułu – przykładem tego jest choćby cykl „Nagłych pojawień się Beatrycze”, który nawiązuje do wydarzeń opisanych przez Dantego w „Boskiej komedii”. Twórczość Stanisława Fijałkowskiego można nazwać sztuką intelektualną, gdyż zwykle każdy szczegół widoczny na płótnie zawiera w sobie cząstkę, która składa się na logiczną całość dzieła. Istotna jest na przykład liczba stopni, które pojawiają się w „Nagłym pojawieniu się Beatrycze”. Nabiera ona znaczenia w zestawieniu z symboliką zastosowaną przez Dantego – schody kończą się przed siedzibą Boga, uniemożliwiając dotarcie przed oblicze Stwórcy. Sztuka Fijałkowskiego nie sprowadza się jednak tylko do liczenia przedmiotów i chłodnego analizowania faktów. Dzieła artysty zawierają często symboliczne oraz metaforyczne treści, które obrazują uniwersalne idee, przekazywane z pokolenia na pokolenie od początku ludzkości. Są to więc obrazy archetypiczne, które w bardzo emocjonalny sposób oddziałują na sferę nieświadomości, odkrywając ukryte w niej przekazy. Dzieła Stanisława Fijałkowskiego nawiązują także często do tematyki sakralnej. Przykładem wykorzystania symbolu religijnego jest choćby namalowanie wielobarwnych tablic z przykazaniami, które łączą błękit nieba z szarością kamiennego bruku.
Oprócz odniesień do uniwersalnych, znanych od wieków idei, dzieła Stanisława Fijałkowskiego nawiązują również do indywidualnych przeżyć artysty. Do bliskich sercu malarza obrazów należy choćby cykl „Autostrady”, zainspirowany motywem drogi. Obrazy przedstawiające autostrady pojawiły się w sztuce Fijałkowskiego w latach siedemdziesiątych i były owocem indywidualnych przemyśleń oraz przeżyć malarza. Innym, charakterystycznym dla twórczości tegoż artysty cyklem jest zbiór dzieł opatrzonych wspólnym tytułem „Studia talmudyczne”. Grafiki te stanowią tematyczne uzupełnienie cyklu obrazów pod tą samą nazwą.
Nina Kinitz 28 maja 2009
