Ratusz w stylu półklasycystycznym wybudowano po połączeniu Starej Częstochowy i Nowej Częstochowy w latach 1828 – 1836, a zaprojektowany został przez kaliskiego architekta Franciszka Reinsteina. Pierwotnie zbudowany na planie kwadratu z dwoma bocznymi pawilonami, piętrowy i murowany. Jednak po przebudowie w 1908 roku został postawiony na planie wydłużonego prostokąta z ryzalitami w narożnikach oraz okrągłą dwukondygnacyjną wieżą zwieńczona gzymsem, tarasowatym dachem z żelazną balustradą, nad którą umieszczono tarcze zegarowe.
W starszej części ratusza znajduje się dwutraktowe wnętrze z sienią na osi oraz z jednobiegowymi schodami prowadzącymi na piętro. Zaś obok ratusza postawiono pomieszczenia, które pełniły funkcję więzienia. Do dziś po odwachu zostało pomieszczenie od zachodniej strony (wcześniej na planie podkowy, stopniowo przekształcany w kwadrat, późno klasycystyczny).
W 1959 roku Ratusz został przekazany na cele muzealne (przez Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Częstochowie), a od 1967 roku ratusz i odwach są siedzibą Muzeum Częstochowskiego.
W 2004 roku budynki wchodzące w skład ratusza poddano generalnemu remontowi, który trwał dwa lata. Uroczyste otwarcie miało miejsce 16 maja 2006 roku.
Warto tutaj dodać, że w 1960 roku ratusz został wpisany do rejestru zabytków.
Marta Kotas 2009-08-11
