Jacek
Waltoś urodził się w 1938 roku w Chorzowie. Po opuszczeniu murów Liceum Sztuk
Plastycznych młody artysta dołączył do grona studentów krakowskiej Akademii
Sztuk Pięknych. Już podczas studiów Jacek Waltoś postanowił zredukować liczbę
kolorów, które budują malarską przestrzeń. Od 1960 roku zaczął posługiwać się
głównie bielą, czernią, błękitem i barwami ziemi. Jego zamysł artystyczny nie
spodobał się profesorom, którzy należeli do grona zdeklarowanych kolorystów,
lecz umożliwił młodemu twórcy wypracowanie własnej formuły symbolicznego
obrazowania. W 1963 roku otrzymał on dyplom pod kierunkiem Emila Krchy. W
kolejnych okresach twórczości artysta bardziej zróżnicował paletę barw, które
sprawiły, że ukryte w obrazach symbole stały się jeszcze bardziej wyraziste.
Trzy lata później Jacek Waltoś został współzałożycielem
grupy Wprost, w której skład wchodzili również inni absolwenci krakowskiej
uczelni artystycznej – Maciej Bieniasz, Zbylut Grzywacz, Leszek Sobocki, a przez
krótki czas także Barbara Skąpska. Członkowie ugrupowania kreowali dzieła w
duchu antyestetyzmu i antyformalizmu, głosili też ścisły związek sztuki z
wydarzeniami wpływającymi na kondycję współczesnego człowieka. Malarze związani
z grupą Wprost programowo odrzucili również awangardę oraz dominujący w wielu
kręgach artystycznych koloryzm.
W porównaniu do
twórczości innych wprostowców sztuka Jacka Waltosia zawierała najmniej
odniesień do realiów społecznych oraz politycznych. Bardziej od zagadnień
związanych ze współczesnością interesowało go symboliczne przedstawianie
egzystencjalnych rozterek, z którymi borykali się bohaterowie antycznych
dramatów, chrześcijańscy męczennicy oraz niczym nie wyróżniający się ludzie z
XX wieku.
Pomimo pewnych rozbieżności w pojmowaniu sztuki,
artysta regularnie wystawiał swoje prace wraz z twórcami skupionymi wokół grupy
Wprost. Jacek Waltoś, jako jeden z członków ugrupowania, został
uhonorowany Nagrodą Krytyki Artystycznej
im. Cypriana Kamila Norwida oraz Nagrodą Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. Grupa
Wprost zakończyła swoją działalność w 1986 roku.
W latach
1976-1979 Jacek Waltoś pracował jako pedagog w krakowskiej Akademii Sztuk
Pięknych a od końca lat 70. wykładał również na poznańskiej uczelni
artystycznej. Od 1996 roku prowadzi pracownię malarstwa w krakowskiej ASP. W
1975 roku zaangażował się także w działalność galerii Pryzmat w Krakowie.
Jego prace były prezentowane w ramach kilkudziesięciu
wystaw indywidualnych, wielokrotnie pokazywano je też na ekspozycjach
zbiorowych. Obrazy Jacka Waltosia uzupełniają zbiory największych polskich
muzeów oraz uatrakcyjniają kolekcje polskich i zagranicznych koneserów sztuki. Za
liczne osiągnięcia twórcze uhonorowano go prestiżową Nagrodą im. Jana Cybisa a
także Nagrodą im. Alby Romer-Taylor za dzieła o charakterze sakralnym i Nagrodą
Komitetu Kultury Niezależnej Solidarność za cykl obrazów
opatrzonych wspólnym tytułem Płaszcz Miłosiernego Samarytanina
.
Jacek Waltoś jest nie tylko malarzem, ale
również rzeźbiarzem, rysownikiem, twórcą grafik i krytykiem. Artysta ma na
swoim koncie wiele artykułów o tematyce związanej ze sztuką, jest także
współautorem książki zatytułowanej 100 najsłynniejszych obrazów
. Wszechstronne talenty Jacka Waltosia umożliwiają mu realizowanie
swojej twórczej pasji na wielu płaszczyznach, jednak począwszy od lat 70.
artysta zaczął koncentrować się głównie na malarstwie i rysunku.
W swoich obrazach skupia się on przede wszystkim na człowieku – bada
jego dwoistą naturę, zagłębia się w najsilniej odczuwane emocje, prezentuje
wachlarz zachowań w obliczu śmierci, cierpienia, pożądania i konieczności
dokonania wyboru pomiędzy różnymi rodzajami miłości. Analizuje on także relacje
międzyludzkie, które sprowadzają się często do przemożnego poczucia samotności
jednostki i desperacji w poszukiwaniu uczuciowej symbiozy z drugim człowiekiem.
W celu pełniejszego zgłębienia tajników ludzkiej duszy
Jacek Waltoś odwołuje się często do historii znanych ze Starego i Nowego
Testamentu oraz antycznych mitów. Zestawia też ze sobą różne tradycje, które
łączy występowanie wspólnego motywu. Dzieje się tak choćby w przypadku obrazów
z cyklu Ofiarowanie I. przez A. , w którym artysta odwołuje
się zarówno do Abrahama poświęcającego syna Izaaka z miłości do boga, jak i Agamemnona,
który składa swoją córkę Ifigenię w ofierze Artemidzie. Przedstawieniom
biblijnych i antycznych scen towarzyszy zwykle obecność licznych metafor i
symboli, które sprawiają, że dzieła wymykają się jednoznacznym interpretacjom i
skłaniają do bardziej wnikliwego spojrzenia na złożoność ludzkiej natury.
Źródłem inspiracji dla artysty są utwory literackie i muzyczne oraz
obrazy dawnych mistrzów, m.in. Michała Anioła i Rembrandta. Jego dzieła
powstają też pod wpływem obserwacji życia codziennego współczesnego człowieka –
niekiedy Jacek Waltoś stawia pytania egzystencjalne poprzez przedstawienie przypadkowo
widzianych zdarzeń (vide Noc w pociągu , W
przytułku ). Najwięcej tego typu dzieł powstało po 2000 roku.
Do najbardziej znanych serii obrazów Jacka Waltosia
należą cykle: Płaszcz miłosiernego Samarytanina,
Pieta w trójnasób, Ofiarowanie I. przez A.,
Dr Freud bada duszę ludzką i Centaur .
Bibliografia:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_waltos_jacek
Nina Kinitz 25 lutego 2010
