Miechów to miejscowość leżąca 78 kilometrów odKielc i 40 kilometrów od Krakowa. Znajduje się tu sanktuarium, którego początkisięgają XII wieku. Jaksa herbu Gryf powróciwszy szczęśliwie z wyprawy do ZiemiŚwiętej w roku 1156 postanowił wypełnić ślub i zbudować w swej rodzinnej wsi,czyli Miechowie ,kościół oraz sprowadzić tu z Jerozolimy zakonników –bożogrobców. Jak postanowił tak zrobił, w roku 1163 przywiózł z Jerozolimykilkanaście worków ziemi z Góry Golgota i zbudował mały kościół pod wezwaniemświętej Katarzyny Aleksandryjskiej. Właściwie była to raczej kaplica, którastała tu , gdzie dzisiaj jest kaplica Grobu Chrystusowego. Przy kościele byliosadzeni bożogrobcy, zakonnicy. Byli oni w Miechowie prawie 700 lat. Krzewiliwiarę i kulturę chrześcijańską.
Kościół to trzynawowa bazylika gotycka z przełomuXIV i XV wieku, z fragmentami romańskimi, przebudowaną w stylu późnobarokowym.Długość kościoła wynosi 50 metrów. Szerokość mierzona pomiędzy ścianamipółnocną i południową wynosi 25 metrów. Wejście do świątyni prowadzi przezkruchtę, znajdującą się przy południowej nawie. Jest to kwadratowa budowla ościętych narożnikach, nakryta płaską kopułą z obeliskiem na szczycie. W ścianiezachodniej kruchty znajduje się ołtarz. Na narożnej ścianie, po lewej stronieportalu wejściowego, znajduje się brązowa płyta umieszczona na pamiątkęogłoszenia papieskiego , nadającego miechowskiemu sanktuarium tytuł mianoBazyliki Mniejszej. Z kruchty do kościoła prowadzi wejście przez barokowy ,marmurowy portal z roku 1714 roku. Nawagłówna ma 25 metrów wysokości i długa na 50 metrów. Prezbiterium wyraźniewyróżnione ma podniesioną posadzkę, oddzieloną od reszty nawy kamiennymprogiem. Ściany podzielone są gzymsem na dwie kondygnacje. W posadzce prezbiterium znajduje się płyta,pod nią jest wejście do podziemi kościoła zawierających szereg krypt grobowych,w których pochowani są miechowscy zakonnicy. Krypty grobowe łączą się zszeregiem korytarzy prowadzących pod kościołem, a także wychodzących poza jegoobręb. W latach dwudziestych ubiegłegowieku , podczas prac remontowych, można było dobrze zachowanym chodnikiemobejść miechowski Rynek. Podziemia były wybudowane dla celów bezpiecznego opuszczeniamiasta w razie napadów, jakie miały miejsce w średniowieczu. Wyjście z podziemiprowadziło do majątku Wielko – Zagórze. Drugie wyjście znajdowało się naprzedmieściu Janów u podnóża wielkiej skarpy, na której stoi kościół iklasztor.
Nawa główna jest zakończona od zachodu ścianąkamienną, murowaną z ciosów o charakterystycznej romańskiej konstrukcji. Nadniszą mieści się średniowieczny fresk. Przez całą zachodnią ścianę kościołaprzechodzi chód muzyczny oparty na filarach biegnących linią falistą. Nawyboczne ,połączone z nawą główną kolumnadą arkadową ,są jednakowej długości . Nawapołudniowa , ścianę ołtarzową ma wspólną z przedsionkiem dodatkowego wejścia donawy głównej ,prowadzącego od strony południowej tak zwanym „babińcem”. Ołtarz nawy południowej oddzielony jest odkościoła marmurową balustradą z przejściem w środku. Zakończenie nawy stanowinisza , z której jest wejście na wieże. Nisza ta ma podwyższoną posadzkę.Zakończeniem nawy jest zejście do krużganków. Obok ołtarza ,po jego lewej stronieznajduje się przejście do kaplicy świętego Antoniego i jednocześnie doprzedsionka zakrystii. Zakrystia to prostokątne pomieszczenie w północno –wschodniej części kościoła. Prowadzą do niej dwa wejścia – jedno bezpośrednio zprezbiterium przez marmurowy portal, drugie z nawy głównej. Z przedsionka tegomożna przejść do nawy północnej, jak również schodami wejść na piętromieszczące skarbiec kościelny. Nad przejściem z nawy północnej do przedsionkaznajduje się balkonik , z którego generałowie zakonu słuchali mszy. W północnej ścianie nawy znajduje się wyjściez kościoła do ogrodu plebańskiego. Przy południowej ścianie kościoła , w jegozachodnim narożniku , stoi czworokątna, sześciokondygnacyjna wieża. Dawniejwieża była pokryta gotyckim , czterospadowym dachem. Obecnie posiadacharakterystyczny dla miechowskiego kościoła kulisty hełm. Kościół nakryty jest na drewnianejkonstrukcji, pokrytym miedzianą blachą.
Kolegiata Grobu Bożego to także klasztor. Budynekto potężny czworobok okalający prostokątny wirydarz. Korpus klasztorubezpośrednio przylega do zachodniej ściany kościoła i jest z nim połączony.Południowa część klasztoru posiada dwie kondygnacje, natomiast pozostałe trzy.Najniższą kondygnację stanowią stylowe gotycko – renesansowe krużganki. Wwirydarzu , bezpośrednio przylegająca do wschodniego , krużganka stoi Kaplica Grobu Chrystusa. Jestona kwadratową budowlą nakrytą kopulastym sklepieniem z latarnią. Przejście zkwadratu ścian do kopuły sklepienia dokonane jest tu za pomocą narożnych tomp.Zastosowanie tego rozwiązania architektonicznego stanowi o , odmiennymcharakterze konstrukcji kaplicy. Wejście do kaplicy prowadzi z krużganków przezrenesansowy portal kamienny ,obok którego znajduje się kamienna kropielnica zherbem Andrzeja Batorego. Pomiędzy środkiem, a zachodnią ścianą kaplicyusytuowany jest właściwy grób Chrystusa. Jest to kamienna, kwadratowa budowlawykonana z ciosów pokrytych plastyczną dekoracją. W przedniej części , po lewej stronie,znajduje się niskie wejście do komory grobowej. Wnętrze komory przykryte jestpolichromowanym sklepieniem, wzdłuż ściany stoi kamienny, zdobiony sarkofag.Górna część grobu jest drewniana, wykonana w stylu barokowym znacznie później.Obok, w południowo – zachodniej części kaplicy znajduje się ołtarz z ciosówkamiennych o dekoracji podobnej jak na grobie. Grób Jezzusa był nieodłącznymelementem kościołów wznoszonych przez Bożogrobców. Miechowski został zbudowanyna ziemi przywiezionej z Jerozolimy i tu rozsypanej. Dla podniesieniaautentyczności w zachodniej ścianie kaplicy został wmurowany kamień z grobuJezusa w Jerozolimie. Kaplica powstała w czasie przebudowy kościoła i zakonu popożarze w roku 1530. W krużgankach umieszczone są stacje drogi krzyżowej,której nabożeństwo odprawiane jest w każdy piątek, przez cały rok. Wpołudniowym krużganku, niedaleko wejścia do kościoła znajduje się okno zpięknym, gotyckim obramowaniem. Piętra klasztoru mieszczą cele zakonne. Pokasacie zakonu w roku 1819 władze carskie odebrały zakonowi budynek i przeznaczyłygo na cele świeckie.
W skład Kolegiaty wchodzi także Zamek generałówzakonu. Jest to późnobarokowy budynek, który styka się narożnikiem z kościołem.Zbudowany jest na planie prostokąta. Parter od strony zachodniej posiadakorytarz, w którym są wejścia do poszczególnych pomieszczeń z krzyżowymisklepieniami. Portal wejściowy od strony wschodniej oflankowany jest zdwojonymipilastrami. Wschodnia ściana budynku podzielona jest półkolumnami. Na piętrzeznajduje się kilka sal, z których jedna to sala Gryfowa z murowanym , barokowymkominkiem. Nazwę swą bierze od potężnego barokowego kartusza ze stiukowymgodłem Bożogrobców i fundatora klasztoru Jaksy. W budynku są dwie klatkischodowe, południowa łączy się z przekutym przejściem do zakrystii kościoła, apółnocna prowadzi od wejścia do budynku na piętro. W czasach świetności zakonu zamek stanowił siedzibęproboszczów generalnych generałów zakonu. Po kasacie zakonu zamek pełnił przezwiele lat funkcję plebanii.
Z bazyliką nieodłącznie związani są Bracia KrzyżowiGrobu jerozolimskiego . Początki zakonu sięgają roku 1099. Wtedy Gotfryd deBouillon utworzył przy świętym Grobie w Jerozolimie kapitułę opiekunów świętegomiejsca. Wspólnota składała się z duchownych i rycerzy. Do Polski sprowadziłich i osadził w Miechowie Jaksa z Gryfitów. W latach 1483 – 1489 Zakon zostałzniesiony w większości krajów europejskich. Jego dobra przejęli kawalerowiemaltańscy. Pomimo to w Polsce Zakon się rozwijał, a klasztor w Miechowie stałsię centralnym konwentem Zakonu. Celem zakonu była opieka nad Świętym Grobem wJerozolimie , a także troska o chorych pielgrzymów. Po opuszczeniu ZiemiŚwiętej szerzyli kult Grobu Pańskiego, oddawali się także działalnościcharytatywnej. Mało kto wie, ale od bożogrobców pochodzi zwyczaj urządzaniaGrobu w Wielki Piątek. Z czasem miejscem szczególnym stał się Miechów, gdzie wbazylice przechowywano kamień z Grobu Bożego.
A.K. 2011-09-21
Korzystałam – Tomasz Wójcik „Miejsca Święte”.
