Dzieje Polski z architekturą Krakowa w tle – obrazy Michała Stachowicza.   

Dzieje Polski z architekturą Krakowa w tle – obrazy Michała Stachowicza.   


Michał
Stachowicz urodził się 14 sierpnia 1768 roku w Krakowie. Już od najmłodszych
lat interesował się rysunkiem i próbował uwieczniać wytwory swojej wyobraźni na
sprzętach gospodarskich w rodzinnym dworku. Edukację artystyczną rozpoczął u
Franciszka Piotra Molitora, a kolejne siedem lat spędził uzupełniając
wiadomości z zakresu sztuk plastycznych pod czujnym okiem Kazimierza
Mołodzińskiego.

Z biegiem czasu zdobyta w ten sposób
wiedza okazała się być niewystarczająca, a wrodzony talent Michała Stachowicza nie
zawsze rekompensował niedoskonałości malarskiego warsztatu. Artysta miał szansę
wyjechać do Warszawy, gdzie zgodnie z zapewnieniami Franciszka Smuglewicza,
czekałaby go świetlana kariera. Być może wyjazd ten umożliwiłby mu również
lepsze opanowanie warsztatu w pracowni któregoś z warszawskich malarzy. Przywiązanie
Stachowicza do rodzinnego Krakowa wzięło jednak górę i artysta odrzucił
propozycję zmiany miejsca zamieszkania.

Początkowo
tworzył on głównie obrazy religijne, które zdobiły później wnętrza krakowskich
klasztorów i kościołów (np. Wniebowstąpienie ). Tematyka
sakralna była mu bliska przez większość życia, lecz prawdziwą pasją Michała
Stachowicza było przenoszenie na płótna istotnych dla kraju wydarzeń, których często
sam był świadkiem.

Źródłem inspiracji były dla niego
bitwy (m. in. pod Byczyną i na Psim Polu), żołnierskie obozowiska, walki wojsk
księstwa warszawskiego o odzyskanie Krakowa oraz różnego rodzaju uroczystości i
wydarzenia, w których niejednokrotnie uczestniczyła miejscowa ludność.

W 1816 roku artysta został poproszony o wypełnienie
komnat pałacu biskupiego obrazami, których tematem miały być m.in. dzieje
Polski i widoki ważnych miejsc. W ciągu zaledwie czternastu miesięcy Stachowicz
stworzył tzw. gabinety historyczne. Udostępnione publiczności dzieła nie tylko
cieszyły oczy Polaków, lecz również wyzwalały w nich uczucia patriotyczne oraz
pełniły funkcję edukacyjną. Obrazy te nie przetrwały do naszych czasów – w 1850
roku strawił je pożar.

W 1822 roku wydano
Monumenta Regum Poloniae Cracoviensia
– dzieło zawierające serię
rysunków Michała Stachowicza. Przedstawiały one groby polskich monarchów oraz
wnętrza wawelskiej katedry. Wykonał on również ryciny do pierwszego wydania
Opisu Krakowa autorstwa Ambrożego Grabowskiego.

Tematyka obrazów i rysunków Michała Stachowicza nie zawsze związana
była z historią Polski. Niejednokrotnie otrzymywał on także zlecenia
udekorowania malowidłami pałaców zamożnych obywateli zgodnie z zachciankami
właścicieli obiektów. Wykonał on także portrety i dekoracje zdobiące
Uniwersytet Jagielloński oraz jedenaście obrazów przedstawiających dzieje tejże
uczelni.

Pod koniec życia Michał Stachowicz malował głównie
dzieła o charakterze religijnym, obrazy historyczne oraz sceny ukazujące życie
ludu z okolic Krakowa.

Warto nadmienić, że w 1817 roku
artysta otrzymał posadę profesora rysunku w Liceum św. Barbary. Nieco później
został on członkiem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, które słynęło ze
ścisłej współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim oraz intensywnej działalności
wydawniczej.

Michał Stachowicz zmarł w 1825 roku w wieku
57 lat.

Jego najsłynniejsze dzieła związane są
tematycznie z insurekcją kościuszkowską, której malarz był naocznym świadkiem. Świetnym
tego przykładem jest gwasz z 1804 roku ukazujący Przysięgę Tadeusza
Kościuszki na rynku w Krakowie
. Na pierwszym planie widzimy
mieszkańców Krakowa, którzy z podekscytowaniem komentują uroczyste wydarzenie. Zza
nich wyłania się dumna postać Tadeusza Kościuszki, który stojąc na czele tłumu
wypowiada słowa przysięgi, zgodnie z którą zobowiązuje się do lojalności wobec
narodu polskiego oraz ślubuje rodakom wolność i suwerenność kraju. W tle
roztacza się widok na architekturę Krakowa, oprócz szeregu kamieniczek dostrzec
można także dawny budynek ratusza.

Obrazy Michała
Stachowicza były wielokrotnie krytykowane za zbyt pobieżnie zarysowane figury,
zniekształcone kształty oraz drobne przekłamania historyczne. Błędy te wynikały
zapewne z braków w edukacji oraz usposobienia artysty, któremu wielokrotnie
brakowało cierpliwości na doprowadzenie swoich zamysłów twórczych do końca. Jego
obrazy są jednak cenione przez historyków sztuki, których interesuje dawna
architektura Krakowa i okolic. Pomimo kilku błędów posiadają one również
wartość historyczną, szczególnie dotyczy to dzieł przedstawiających wydarzenia,
których Stachowicz był bezpośrednim świadkiem.

Bibliografia:
Ludwik Buszar, Michał Stachowicz
[w:] Tygodnik Ilustrowany , 1860, nr 28, t. 1, s. 241-242.

Nina Kinitz 2 lutego 2010

Share

Written by:

3 883 Posts

View All Posts
Follow Me :