Zycie
Bogusław Schaeffer jest polskim kompozytorem, muzykologiem, grafikiem oraz dramaturgiem urodzonym 6 czerwca 1929 roku we Lwowie.
W 1946 roku zaczął naukę gry na skrzypcach i teorii muzyki w Opolu, gdzie przebywał do 1949 roku. Wtedy to przeniósł się do Krakowa, gdzie studiował kompozycję w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej. W tym samym czasie zaczął również muzykologię na Uniwersytecie Jagiellońskim (1949). Dodatkowo w 1959 roku uczył się u Luigiego Nono.
Kiedy skończył studia rozpoczął pracę w Polskim Radiu w Krakowie, gdzie w latach 1952 – 57 pracował w dziale muzycznym. Dodatkowo w 1953 roku pracował również w Polskim Wydawnictwie Muzycznym. Po zakończeniu współpracy z Polskim Radiem pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego „Ruchu Muzycznego” (1957).
Równolegle z pracą muzyczną prowadził również zajęcia w Instytucie Muzykologii UJ (1954-58), a w latach 1963-1998 miał także klasę kompozycji w Akademii Muzycznej w Krakowie, gdzie w 1989 roku przyznano mu tytuł profesora.
Od 1965 roku współpracuje ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia w Warszawie, gdzie powstają jego kompozycje elektroniczne.
Lata 1967-73 to praca na stanowisku redaktora naczelnego czasopisma „Forum Musicum”.
W 1970 roku przyznano mu tytuł doktora nauk filozoficznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Bogusław Schaeffer był znany również za granicą. Jego talent dydaktyczny doceniono w wielu uczelniach na całym świecie, gdzie prowadził gościnne wykłady i kursy (m.in. wykładał kompozycję w Hochschule für Musik und darstellende Kunst „Mozarteum” w Salzburgu: 1986-2002).
Poza komponowaniem i działalnością dydaktyczną Schaeffer zajmował się również pisaniem książek. Jest on światowej sławy teoretykiem muzyki. W latach 1956 – 92 powstały m.in.: „Nowa muzyka. Problemy współczesnej techniki kompozytorskiej”, „Klasycy dodekafonii”, „Wstęp do kompozycji”, „Leksykon kompozytorów XX wieku” – 2 tomy, „Kompozytorzy XX wieku”), a także liczne eseje, artykuły z zakresu muzyki współczesnej, studia i prace z zakresu filozofii. Dodatkowo stworzył również 3 zarysy historii muzyki.
Ponadto w latach 60. i 70. zajmował się również opracowywaniem grafiki, która związana była z muzyką. Miał swoje wystawy zarówno w Europie jak i w Stanach Zjednoczonych.
Kolejną pasją Bogusława Schaeffera jest dramatopisarstwo. Do dnia dzisiejszego, od 1980 roku stworzył przeszło 40 przedstawień teatralnych z czego kilka z nich sam wyreżyserował. Każda z nich została przetłumaczona na 17 języków, a od 1990 roku w Salzburgu działa jego własne wydawnictwo Collsch Edition.
Mimo tak rozlicznych zainteresowań Schaeffer znajdował jeszcze czas na działalność na rzecz rozwoju kultury co przejawia się przede wszystkim tym, że należy do wielu stowarzyszeń i bierze aktywny udział w różnych wydarzeniach muzycznych: członek Stowarzyszenia Artystycznego „Grupa Krakowska” (1964), członek honorowy Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (od 2000) oraz Związku Kompozytorów Polskich (od 2003).
Żoną Bogusława Schaeffera jest Mieczysława Janina Hanuszewska, z którą ma syna Piotra (Mikołaja) Schaeffera, który jest dziennikarzem muzycznym.
Nagrody
Do najważniejszych nagród i wyróżnień jakie otrzymał Bogusław Schaeffer zaliczyć należy przede wszystkim: nagrodę na Konkursie im. Grzegorza Fitelberga (1959, 1964), nagrodę na Konkursie im. Artura Malawskiego (1962), w 1987 nagrodę za twórczość dramaturgiczną na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu (1987), Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1971, 1972, 1980, 2001), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1972), Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich (1977), Nagrodę miasta Krakowa (1977) oraz Nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1999).
Twórczość
Bogusław Schaeffer jest jedną z najbardziej oryginalnych i barwnych postaci muzycznych. Ma nie tylko rozległe zainteresowania, ale również kontrowersyjne poglądy estetyczne i awangardowe podejście do wielu kwestii. Co ewidentnie przejawia się w jego twórczości. Lubi eksperymentować z różnymi formami muzycznymi, różnymi gatunkami i rodzajami muzyki.
Spośród wielu kompozycji Schaeffera wymienić tutaj należy przede wszystkim utwory takie jak:
Muzyka na kwartet smyczkowy (1954), Sonata na skrzypce solo (1955), Permutacje na 10 instrumentów (1956), Kwartet smyczkowy NR 1 (1957), Quattro movimento (koncert na fortepian i orkiestrę NR 2 na fortepian i orkiestrę (1957), Tertium datur, traktat na klawesyn i orkiestrę kameralną (1958), Monosonata na 6 kwartetów smyczkowych (1959), Equivalenze sonore, koncert na perkusyjną orkiestrę kameralną (1959), Mała symfonia (Scultura) (1960), Konstrukcje łączne na orkiestrę smyczkową (1960), Concerto per sei e tre na zmienny instrument solowy (klarnet, saksofon, skrzypce, wiolonczelę, perkusję i fortepian) i 3 orkiestry (1960), Montaggio dla 6 wykonawców (1960), Topofonica na 40 instrumentów (1960), Azione a due na fortepian i 11 instrumentów (1961), Kody na orkiestrę kameralną (1961), Model III na fortepian (1961), Musica na klawesyn i orkiestrę (1961), Koncert na skrzypce i orkiestrę (1961-63), Course „J” na zespół jazzowy i kameralną orkiestrę symfoniczną (1962), Aspekty ekspresyjne na sopran i flet (1963), S’alto na saksofon i kameralną orkiestrę solistów (1963), Collage and form for 8 jazz musicians and orchestra (1963), Kwartet smyczkowy NR 2 (1964), Collage na orkiestrę kameralną (1964), Symfonia: Muzyka elektroniczna na taśmę (1964), Kwartet dla dwu pianistów i dwu dowolnych wykonawców (kwartet 2+2) (1965), Howl, monodram dla narratora, 2 aktorów, zespół instrumentalny i zespół wykonawców (1966), Kwartet na obój i trio smyczkowe (1966), Trio na flet, harfę, altówkę i taśmę (1966), Media na głosy i instrumenty (1967), Symfonia: muzyka orkiestrowa (1967), Koncert jazzowy na zespół jazzowy i orkiestrę fletów, fagotów, trąbek, puzonów i niskich smyczków (1969), Model VI na fortepian (1970), Teksty na orkiestrę (1971), Model VII na fortepian (1971), Warianty na kwintet dęty (1971), Konfrontacje na instrument solowy i orkiestrę (1972), Sny o Schaefferze na zespół wykonawców (1972), Free form no. 1 for 5 instruments (1972), Free form no. 2 (Evocazioni) for double bass (1972), Symfonia w 9 częściach na orkiestrę i 6 solowych instrumentów (1973), Kwartet smyczkowy nr 4 (1973), Open music no. 2 for piano and tape (1975), Missa electronica [wersja I, II] na chór chłopięcy i taśmę (1975), Romuald Traugutt (Harmonie i kontrapunkty II) na orkiestrę (1976), Model X na fortepian (1977), Gravesono na zespół instrumentów dętych i perkusję (1977), Kesukaan na 13 smyczków (1978), Jangwa na kontrabas i orkiestrę (1979), Te deum na głosy, zespół wokalny i orkiestrę (1979-2000), Ooktet na instrumenty dęte i kontrabas (1980), Addolorato na skrzypce i taśmę (1981), Gasab na Gasab-skrzypce i fortepian (1983),Sonata nr 1 „Wiosna” na organy (1985), Sonata nr 2 „Lato” na organy (1985), Sonata nr 3 „Jesień” na organy (1986), Kwartet smyczkowy nr 5 (1986), Sonata nr 4 „Zima” na organy (1986), Model XVI na fortepian (1991), Blues no. 5 for piano and orchestra (1992), Symfonia nr 6 na orkiestrę (1993), Bewegnung na obój, fortepian i perkusję (1994), Megasonata na fortepian (1994), Leopolis na skrzypce i orkiestrę (1994), Koncert na klarnet i orkiestrę (1995), Sinfonietta na orkiestrę kameralną (1995), Symfonia nr 7 na orkiestrę (1997), Kwartet na fortepian, skrzypce, altówkę i wiolonczelę (1997), Monophonie I na 16 fletów (1997), Kwartet smyczkowy NR 8 (1998), Koncert na fagot i orkiestrę (1998), Monophonie III na 12 obojów (1998), Monophonie IV na 8 rożków angielskich (1998), Monophonie V na 12 wiolonczel (1999), Monophonie VI na 12 trąbek (1999), Monophonie VII na 17 saksofonów (1999), Koncert dla dwóch saksofonistów i orkiestry (1999), Koncert na orkiestrę kameralną (1999), Missa in honorem Beatae Virginis Mariae na głosy wokalne i orkiestrę (1999), De profundis na sopran i orkiestrę kameralną (2000), Si quaeris miracula na sopran i orkiestrę (2000), Kwartet na saksofon, flet, klarnet basowy i fortepian (2000), Image sonore I na flet, saksofon i akordeon (2000), Trois esquisses na obój, saksofon i fagot (2000), Sphinx na saksofon i fortepian (2000), Diego (Humoreska) na saksofon sopranowy, fortepian i taśmę (2000), Euphuys Josbe na fortepian, perkusję i media elektroakustyczne (2000), Cantico di Zaccaria dla 6 solistów wokalnych (2001), Dialog na flet i wiolonczelę (2001), Dwie pieśni na sopran, flet, wiolonczelę i fortepian (2001), Koncert na wibrafon i orkiestrę kameralną (2001), Monophonie VIII na orkiestrę 48 skrzypków (2001), Canti na 2 soprany i fortepian (2001), Per Violino Solo (2002), Petite piece na sarusofon kontrabasowy solo (2002), Concertino na skrzypce, wiolonczelę i małą orkiestrę (2002), Die abstrakte Nachtigall na saksofon solo (2003), Sonata na saksofon i fortepian (2003), Nocturne na wiolonczelę i fortepian (2003), Fiato na saksofon altowy solo (2003), Organ Fantasia na organy (2003), Fabula dla aktora i zespołu instrumentalnego (2003), Sei studi brevi na komputer (2003), BlueS No. 7 (Koncert fortepianowy nr 6) (2004), Grand Sonate na wiolonczelę (2004), Kompozycja na gitarę i akordeon (2004), Short Sonata na saksofon i fortepian (2004), Sonata na skrzypce i harfę (2004), Kwartet smyczkowy nr 11 (2004), Colloquy na wiolonczelę i wibrafon (2004), Divertimento na saksofon i fortepian (2004), Model XXVI (Capriccio) na fortepian (2004), Poeme na fortepian (2004), Fragment III na 2 aktorów, zespół kameralny i media elektroniczne (2005), Koncert fortepianowy nr 6 (2005), Koncert fortepianowy nr 7 (2005), Koncert na trąbkę i orkiestrę kameralną (2005), Model XXX na fortepian (2005), Panorama na orkiestrę (2005), Duodecet na 12 wiolonczel (2005), Rituals na zespół (2005), Kwartet na cztery wiolonczele (2005), Avec une expression intense na obój, puzon, wiolonczelę i fortepian (2005), Salzburg Spectres na 4 altówki (2005), Notturno na skrzypce, klarnet basowy i wibrafon (2005), Trio smyczkowe (2005), Koncert klarnetowy nr 2 „Baclars” na klarnet basowy, klarnet, saksofon altowy (1 solista) oraz orkiestrę kameralną z udziałem mediów elektronicznych (2006), Koncert na puzon i orkiestrę kameralną (2006), Kwartet na cztery altówki (2006), Kwartet smyczkowy nr 16 (Avec une légereté fantastique mais précise) (2006), Model XXXI na fortepian (2006), Wielka Sonata na fortepian i media elektroniczne (2006), Sonata na troje skrzypiec, wiolonczelę i fortepian (2006), Sekstet smyczkowy (2006), Trio fortepianowe (2006), Model XXXIV (Salzburg Spectres) na fortepian (2006) oraz Quattro poesie na sopran i instrumenty (2006).
Marta Kotas 2009-06-25
