Jedna z
najpiękniejszych sal reprezentacyjnych w Polsce zawdzięcza swoją nazwę
cesarzowi Leopoldowi I, który w 1702 roku ufundował budynek Uniwersytetu
Leopoldyńskiego (dzisiejszy gmach Uniwersytetu Wrocławskiego). Wygląd Auli
Leopoldyńskiej jest w dużej mierze zasługą wybitnego śląskiego malarza oraz
architekta – Krzysztofa Tauscha.
Barokowa aula
Uniwersytetu Wrocławskiego stanowi praktyczną realizację wizji nauczyciela
śląskiego artysty – Andrei Pozzo. Zgodnie z ideą włoskiego twórcy malarstwa
iluzjonistycznego zatarte zostały różnice pomiędzy dziełami malarstwa, rzeźby i
architektury, a efektem wzajemnego uzupełniania się trzech sztuk jest jednolita
całość kompozycyjna. Urzeczywistnienie koncepcji Andrei Pozzo było możliwe
dzięki współpracy autora fresków – Krzysztofa Handkego z Ołomuńca z rzeźbiarzem
– Franciszkiem Józefem Mangoldtem oraz wybitnym twórcą ornamentów
sztukatorskich, jakim był Ignatius Provisore.
Spośród
obfitości barokowych form, z których bogactwa słynie Aula Leopoldyńska,
najbardziej wyróżniają się arcydzieła malarstwa iluzjonistycznego. Uwagę
zwiedzających przykuwa przede wszystkim monumentalny fresk przedstawiający
apoteozę Boskiej Mądrości. Zgodnie z ideą symbiozy sztuk poszczególne fragmenty
ogromnego malowidła nad audytorium imitują formy architektoniczne oraz
rzeźbiarskie. Dzięki doskonałej znajomości perspektywy artyście udało się
stworzyć iluzję głębi, która sprawia, że aula wydaje się być dużo wyższa, niż w
rzeczywistości.
Ponad wieńczącym podium baldachimem z
posągiem Leopolda I znajduje się malarska wizja przekazania Uniwersytetu
Wrocławskiego pod opiekę Madonny. Figurę cesarza otaczają rzeźby wyobrażające
starca z lustrem i kobietę z ulem – personifikacje Roztropności oraz
Zapobiegliwości. Poniżej znajdują się uosobienia Zwady (kobieta z potarganymi
włosami) i Głupoty (młodzieniec z oślimi uszami). Niedaleko widoczne są także posągi
synów Leopolda I – Józefa I i Karola VI. Peryferia podium przeznaczone zostały
dla najważniejszych osobistości – znajdują się tam loże kanclerza oraz rektora.
Nad nimi górują putta, które prezentują berło i miecz (atrybuty kanclerza) oraz
biret, wieniec laurowy i togę rektorską. Popiersia brodaczy z trójkątem, księgą
i rózgami liktorskimi symbolizują: opatrzność, prawa boskie i ludzkie oraz
sprawiedliwość i władzę świecką. Uważny obserwator dostrzeże również kaduceusz,
będący metaforą mądrości, oraz cyrkiel i astrolabium – symboliczne odpowiedniki
nauki.
Emporę muzyczną zdobi umieszczone na balustradzie
popiersie hr. Jana Schaffgotscha, a także malarska wizja personifikacji
Mądrości Ziemskiej.
Przez dwa rzędy okien do sali
przedostają się promienie słoneczne, które od razu nasycają aulę bursztynowym
blaskiem. Równocześnie rozświetlają też twarze najwybitniejszych ludzi nauki,
władców i dostojników, którzy przyczynili się do powstania i rozwoju uczelni. Na
ościeżach okiennych girlandy kwiatów otaczają medaliony z portretami uczonych. Zza
złotych ram i wielobarwnych dekoracji roślinnych wyłaniają się dostojne,
czarno-białe wizerunki mędrców. Kontrast pomiędzy kolorowym otoczeniem i
monochromatycznymi wnętrzami medalionów wywołuje wrażenie, że twarze zostały
naszkicowane węglem. Iluzoryczne freski barokowego artysty są tak sugestywne,
że zwiedzający ani na chwilę nie przestają się zastanawiać nad rzeczywistym
kształtem i rozmiarami Auli Leopoldyńskiej. Malarskie imitacje rzeźb,
balustrad, kolumn, a nawet drzwi mogą zmylić nawet najbardziej wnikliwego
obserwatora.
Aula Leopoldyńska jest nie tylko dowodem
maestrii barokowych twórców, ale również przykładem połączenia filozofii i
sztuki w służbie nauce. Zrealizowana tu koncepcja symbiozy sztuk miała być
zapewne wyrazem jedności w imię wspólnego piękna oraz metaforą ładu panującego
we wszechświecie. Barokowi twórcy pomyśleli jednak także o praktycznym aspekcie
tej idei i postanowili pokazać, że harmonijne współistnienie malarstwa, rzeźby,
architektury oraz muzyki jest możliwe. Najbardziej reprezentacyjne
pomieszczenie Uniwersytetu Wrocławskiego wyróżnia się nie tylko pięknym
wyglądem, ale również doskonałą akustyką. Dzięki temu może być ono miejscem
ważnych uroczystości oraz salą koncertową. Ze względu na świetne warunki akustyczne
w barokowej auli regularnie odbywają się koncerty muzyki klasycznej.
Nina Kinitz 12 kwietnia 2010
