Na zielonym od równo przystrzyżonych trawników wzniesieniu, pomiędzy ogromnymi konarami drzew znajduje się kościół św. Marcelina. Niewielka świątynia powstała w oparciu o wzorce rzymskie i do złudzenia przypomina Maison Carrée z Nîmes we Francji. Początkowo kościół ten pełnił funkcję kaplicy pałacowej, którą zbudowano na potrzeby rodziny Raczyńskich, zamieszkującej pobliską rezydencję. Dolna część świątyni została pomyślana jako mauzoleum, w którym znajduje się teraz grób fundatora – hrabiego Edwarda Raczyńskiego oraz członków jego familii – Konstancję i Rogera Raczyńskich.
Kaplica pałacowa została wybudowana w latach 1817-1820. Niewykluczone, że charakterystyczny wygląd świątyni był podyktowany względami ideologicznymi – wskazuje na to choćby napis Divo Marcelino , widoczny na frontonie. Ogromne, złote litery przypominają o śmierci żołnierza napoleońskiego – Marcelego Lubomirskiego, który był ciotecznym kuzynem Edwarda Raczyńskiego. Kaplica ta była więc z założenia nie tylko miejscem modlitw, ale także wyrazem hołdu i rodzajem symbolicznego pomnika. Dzięki wysokim kolumnom, żeliwnym kapitelom oraz fryzowi ozdobionemu orłami podtrzymującymi girlandę, śmierć Marcelego Lubomirskiego zyskuje patetyczny wymiar, a żołnierz napoleoński jawi się nam niemal jako rzymski heros, który bohatersko poległ na polu walki.
Z zewnątrz uwagę przyciąga nie tylko złoty napis na frontonie podtrzymywanym przez dziesięć kolumn, ale także elewacje boczne, zdobione półkolumnami w porządku korynckim. Najbardziej charakterystycznymi elementami dawnej kaplicy są żeliwne posągi lwów, strzegących wejścia do świątyni. Wizerunek króla zwierząt został powtórzony na drewnianych drzwiach, prowadzących do kościoła, które ozdobiono antabami, wzorowanymi na lwich pyskach.
W górnej części świątyni dominują klasycystyczne dekoracje. W podobnej stylistyce utrzymany jest także ołtarz główny, którego powstanie datowane jest na rok 1832. Na uwagę zasługuje mozaikowe antepedium, wykonane przez Franciszka Lanciego. Jasne wnętrze wzbogacono również o zawieszoną po lewej stronie drzwi płaskorzeźbę z białego marmuru. Powstałe w 1880 roku dzieło przedstawia pierwszą żonę Edwarda Aleksandra – Marię z Krasińskich Raczyńską wraz z dziećmi.
W 1818 roku Edward Raczyński rozpoczął budowę mauzoleum, w którym dzisiaj znajdują się sarkofagi, groby oraz liczne tablice epitafijne, upamiętniające dokonania fundatora oraz członków jego familii. Wystrój mauzoleum utrzymany jest w stylu romantycznego gotyku.
Wystarczy pokonać schodki, znajdujące się u boku świątyni i przejść przez niewielką kruchtę, by znaleźć się w trzynawowym pomieszczeniu o delikatnym zabarwieniu sepiowym. Misternie wykończone filary o kapitelach roślinnych podtrzymują przepiękne sklepienie żaglaste, ozdobione dodatkowo dziewiętnastowieczną dekoracją stiukową. Wzrok odwiedzających przyciągają płaskorzeźby aniołów oraz wiszące zworniki stalaktytowe. Całości wnętrza mauzoleum dopełnia uświetniony stiukowymi ozdobami ołtarz z niewielkim witrażem pośrodku.
Nina Kinitz 27 października 2009
