Jerzy Tchórzewski urodził się w 1928 roku w
Siedlcach. Edukację artystyczną rozpoczął dopiero po II wojnie światowej. W
1946 roku jego nazwisko znalazło się na liście studentów krakowskiej Akademii
Sztuk Pięknych, gdzie w kolejnych latach kształcił się w pracowni Zbigniewa
Pronaszki. Jerzy Tchórzewski był członkiem Grupy Krakowskiej, a w 1959 roku
przyłączył się także do słynnego ugrupowania, zrzeszającego surrealistów z
całego świata – PHASES.
Jeszcze podczas studiów odbył się
debiut artystyczny Jerzego Tchórzewskiego – w 1948 roku zaprezentował on swoje
prace na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie. Wydarzenie to zapoczątkowało
wieloletnią działalność wystawienniczą artysty, który w ciągu całego życia brał
udział w kilkuset ekspozycjach zbiorowych i ponad trzydzieści razy uczestniczył
w wystawach indywidualnych. Warto też wspomnieć, że w 1955 roku Tchórzewski
zaprezentował swoje prace w warszawskim Arsenale podczas
słynnej wystawy Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi , która
okazała się być przełomowym wydarzeniem dla polskiej sztuki powojennej.
Po otrzymaniu dyplomu krakowskiej uczelni artysta
przeniósł się do Warszawy. W 1954 roku otrzymał posadę w tamtejszej Akademii
Sztuk Pięknych. Jego kariera pedagogiczna trwała ponad 40 lat, w ciągu których
kształcił studentów w swojej pracowni malarstwa na Wydziale Grafiki. Wysiłek
Jerzego Tchórzewskiego został doceniony w 1987 roku – wtedy to artysta otrzymał
tytuł profesora.
Krytycy odnosili się z aprobatą do jego
dzieł, które ze względu na swoją oryginalność oraz surrealistyczne piękno
przyciągały publiczność na liczne wystawy. Jerzy Tchórzewski był wielokrotnie
nagradzany za swoją twórczość, otrzymał on m.in.: Nagrodę Krytyki Artystycznej
im. Cypriana Kamila Norwida, Nagrodę Kulturalną Solidarności
oraz Nagrodę im. Jana Cybisa.
Malarz zmarł w 1999 roku w
Warszawie.
Dorobek artystyczny Jerzego Tchórzewskiego
obejmuje m.in. obrazy, monotypie i linoryty. Niezależnie od techniki tworzenia
artysta kreował różne odsłony tego samego, fantastycznego świata, który łączy w
sobie cechy baśni o pradawnych czasach i koszmarnego snu o nieprzemijającym bólu
istnienia.
Jego dzieła przedstawiają zwykle odrealnione
krajobrazy – bagniste mokradła, na których odbywają się rytualne polowania,
niezbadane dżungle, porośnięte roślinami o setkach cierni, królestwa płonących
jaskiń oraz kosmos, w którym nieustannie dochodzi do widowiskowych wybuchów i
zderzeń ciał niebieskich. Gdzieniegdzie dostrzec można zarys zwierzęcia, ludzką
sylwetkę lub przedstawicieli obcych cywilizacji, którzy oddają się tajemniczym
czynnościom, urastającym niemal do rangi sacrum.
Świat
wykreowany przez Jerzego Tchórzewskiego nie jest jednak miejscem przyjaznym dla
żadnej żywej istoty – to przestrzeń pełna pułapek, w której walka o przetrwanie
wywołuje narastające napięcie, przeradzające się z czasem w iście metafizyczną
rozpacz. Strach przed bólem, panika w obliczu katastrofy, desperacja towarzysząca
ucieczce i żal spowodowany upadkiem – w niejednoznacznych kształtach i
harmonijnych, lub częściej, skontrastowanych barwach wyczuwalne są uniwersalne
emocje, które w niezwykle sugestywny sposób stają się także udziałem widza.
Rzadko kiedy z dzieł artysty przebija tak bezgraniczny spokój, jaki spowija
trzy, zatopione w błękicie stworzenia z obrazu W hołdzie Karolowi
Szymanowskiemu .
Z czasem twórczość Jerzego
Tchórzewskiego ewoluowała, a jego sztuka zaczęła zatracać elementy
charakterystyczne dla surrealizmu na rzecz abstrakcji. Dzieła powstałe po
drugiej połowie lat 50. cechowało już zwiększenie kontrastów barwnych oraz
zintensyfikowanie ekspresji tworzenia. Pod koniec lat 70. artysta zainteresował
się tematyką religijną, którą podejmował także w latach 80. Charakterystycznym
dla tego okresu dziełem jest monumentalny obraz Golgota z
1985 roku.
Bibliografia:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_tchorzewski_jerzy
Nina Kinitz 27 stycznia 2010
