Łukasz Górnicki

Łukasz Górnicki

Łukasz Górnicki (herbu Ogończyk) urodził się w 1527 roku w Oświęcimiu. Tłumacz, poeta i pisarz, jeden z najwybitniejszych polskich prozaików renesansowych. Jego rodzicami byli Marcin Góra i Anna Gąsiorkówa. Góra – to pierwotne nazwisko Górnickiego. Całe życie poświęcił służbie dworskiej. Jego żoną była Barbara Broniewska, młodsza o około 30 lat.
Naukę podjął dzięki pomocy wujka, Stanisława Gąsiorka, kleryka kaplicy na Wawelu. W 1538 roku pojechał do niego, do Krakowa. Zdobył wykształcenie i zaczął pracę na dworze. Wuj doglądał jego kariery, a z czasem uczynił go swoim spadkobiercą. Górnicki był sekretarzem biskupów Samuela Maciejowskiego (1545 r.), gdzie uczestniczył w życiu obytych dworzan, oraz po śmierci Maciejowskiego biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego (1550 r.). W roku 1552 przeszedł do kancelarii królewskiej, gdzie pełnił urząd pod kierunkiem podkanclerzego Jana Przerembskiego.
W latach 1554 – 1556 pełnił funkcję pisarza kancelarii koronnej. W tym samym czasie przyjął niższe święcenia duchowne. Nie sprawował przyznanych mu urzędów (m. in. probostwo w Wieliczce), miał swoich pracowników. Sam jednak na tym zarabiał. Dzięki „zarobionym” środkom udał się na dwa lata do Padwy, do Włoch (1557 r.) i zaczął studiować prawo.
Od 23 listopada 1559 roku, kiedy otrzymał nominację, przez trzynaście lat piastował funkcję bibliotekarza Zygmunta Augusta.
Brał udział w poselstwie Przerembskiego do Wiednia (król prosił o rękę Katarzyny Habsburżanki).
Przyjaźnił się z Janem Kochanowskim, miał szczególne względy u Zygmunta Augusta i Stefana Batorego. Korespondował z Anną Jagiellonką.
W życiu spotkało go wiele nieszczęść, śmierć bliskich mu osób – żony, ośmiorga dzieci, przyjaciela – Kochanowskiego i bliskiego mu Andrzeja Patrycego Nideckiego. Po przyjęciu stanowiska starosty zdanie na jego temat uległo zmianie, stracił uznanie wśród ludzi, często się narażał, brał udział w wielu procesach.
Zdecydowanie największe dzieło Górnickiego to „Dworzanin polski”, który został wydany w 1566 roku. „Dworzanin” składa się z czterech ksiąg, jednak nie jest to autorski twór Górnickiego. Jest on zaczerpnięty z książki „Il Cortegiano” Baldassare Castiglione (słynny włoski pisarz w pierwszej połowie cinquecenta*). Ta przeróbka pozwala dostrzec w Górnickim najbardziej krystaliczny przykład polskiego humanizmu, niemal niespotykanego w czasach walk wyznaniowych i pisania wyłącznie o sprawach aktualnych, o tym, co dzieje się w danej chwili. Górnicki wykroczył poza to.
Swoich pierwszych poetyckich utworów nigdy nie wydał.
Inne dzieła Górnickiego:
• „Dzieje w Koronie Polskiej […]” – opisane jest w nich głównie życie na dworze
• „Rozmowy Polaka z Włochem o wolnościach i prawach polskich”
• „Droga do zupełnej wolności”
• „Rzecz o dobrodziejstwach” – przekład Seneki
Po jego śmierci (1624 r.) została wydana „Rozmowa złodzieja z czartem”
Zmarł 22 lipca 1603 roku w Lipnikach pod Tykocinem. Został pochowany w kościele bernardynów w Tykocinie. W chwili śmierci posiadał pięć pozwów sądowych.
Łukasz Górnicki został patronem m.in. Gimnazjum nr 2 w Oświęcimiu. W Oświęcimiu znajduje się również tablica pamiątkowa na jego cześć.
*Cinquecento – okres w historii sztuki we Włoszech, w epoce renesansu.

Źródła:
-„Łukasz Górnicki”, R. Pollak
-www.wikipedia.pl
-„Zarysów dziejów literatury polskiej”, J. Kleiner, W. Maciąg

Hanna Szczesiak 2008.07.31

Share

Written by:

3 883 Posts

View All Posts
Follow Me :