U stóp poznańskiej Góry Przemysła znajduje się barokowy kościół połączony z klasztorem franciszkanów. Wnętrze trójnawowej świątyni przykuwa wzrok licznymi freskami, sztukaterią oraz charakterystycznym, czerwono-zielonym ołtarzem.
Budowa kościoła św. Antoniego, bo o nim mowa, rozpoczęła się w drugiej połowie XVII wieku. Projekt leżącej nieco ponad linią Rynku Starego Miasta świątyni stworzył Jan Koński. Ze względu na zawirowania polityczne, problemy natury technicznej oraz brak funduszy budowa kościoła przeciągała się i dobiegła końca dopiero w połowie XVIII wieku. Nieco później postawiono także przylegający do ściany świątyni klasztor franciszkański.
Na początku lat trzydziestych XIX wieku zakon uległ kasacji, a kościół został przekazany do użytkowania niemieckim katolikom zamieszkującym teren Poznania. Franciszkanie odzyskali swój kościół dopiero w 1921 roku. W międzyczasie wygląd barokowej świątyni uległ zmianie – z powodu nadmiernego obniżenia gruntu wybudowano schody wiodące do kościoła, a następnie rozebrano także południową i wschodnią część klasztoru. Pod koniec 1939 roku franciszkanie ponownie zostali zmuszeni do opuszczenia klasztoru, powrócili do niego na stałe dopiero w lutym 1945 roku. Podczas II wojny światowej kościół uległ uszkodzeniu – zniszczone zostały sztukaterie oraz polichromie, a sklepienie nawy głównej poważnie się nadwerężyło. Kościół św. Antoniego był wielokrotnie odnawiany. Na przestrzeni kilku setek lat często prowadzono w nim prace remontowe oraz konserwatorskie – ostatnie z nich rozpoczęły się w 1997 roku. Dzięki staraniom konserwatorów możemy dzisiaj podziwiać zgromadzone w barokowym wnętrzu zabytki oraz delektować się pięknem kunsztownie wykonanych sztukaterii, a także zdobiących ściany i sklepienia fresków.
W kościele św. Antoniego trudno skoncentrować wzrok na jednym punkcie. Jaskrawozielona ambona, stiukowe ozdoby podkreślone efektownymi złoceniami oraz wszechobecne ornamenty roślinne skutecznie odwracają uwagę od głównego ołtarza, wykonanego przez Antoniego Swacha z Dacic na Morawach. Pomiędzy figurami św. Augustyna i św. Franciszka z Asyżu, w otoczeniu zielonych, poskręcanych kolumn umieszczono obraz przedstawiający widzenie św. Antoniego.
Przed monumentalnym, czerwono-zielonym ołtarzem znajduje się kolejne dzieło czeskiego zakonnika – zabytkowe trójrzędowe stalle, które bogactwem roślinnych ornamentów przypominają raczej rzeźby, niż ławki przeznaczone dla duchownych. Antoni Swach stworzył również ołtarz maryjny, natomiast jego brat – Adam jest autorem fresków obficie zdobiących ściany kościoła. Czeski franciszkanin Antoni wykonał też ołtarz maryjny, w którym znajduje się cudowny obraz Matki Bożej w Cudy Wielmożnej Pani Poznania.
W drugiej połowie XVIII wieku bryłę kościoła wzbogaciły dwie kaplice – św. Franciszka oraz św. Teodora. Ostatnia z nich jest dzisiaj znana jako Kaplica Najświętszego Serca Jezusa.
Źródła:
www.franciszkanie.pl
www.pascal.pl
Nina Kinitz 23 września 2009
