Życie
Miłością do muzyki Grażynę Bacewicz zaraził jej ojciec – Wincenty Bacewicz, który to uczył ją gry na fortepianie i skrzypcach. Po początkowych naukach pobieranych w domu, w 1919 Grażyna Bacewicz rozpoczęła naukę w łódzkim Konserwatorium Muzycznym u Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej. Tam poza grą na fortepianie i skrzypcach utalentowana dziesięciolatka uczyła się również teorii muzyki. Kiedy w 1923 roku cała jej rodzina przeniosła się do Warszawy Grażyna Bacewicz przeniosła się do Konserwatorium Warszawskiego, gdzie od 1924 roku uczyła się kompozycji pod okiem Kazimierza Sikorskiego, a także kontynuowała naukę gry na fortepianie (u Józefa Turczyńskiego) i gry na skrzypcach u Józefa Jarzębskiego.
Jednak mimo tak intensywnej edukacji muzycznej Grażyna Bacewicz kształciła się także w innym kierunku. Dodatkowo studiowała filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. Choć początkowo uczyła się wszystkiego z dużym zapałem po półtora roku zrezygnowała ze studiów filozoficznych, a następnie przerwała naukę gry na fortepianie. Ostatecznie ukończyła Konserwatorium Warszawskie z dwoma dyplomami: gra na skrzypcach i kompozycja.
Dzięki pomocy Ignacego Jana Paderewskiego w latach 1932 – 33 wyjechała na stypendium do Paryża podczas którego odbywała studia kompozytorskie w paryskiej Ecole Normale de Musique. Jednocześnie uczyła się gry na skrzypcach u Henri Toureta. Naukę na skrzypcach we Francji kontynuowała również w 1934 roku, tym razem pod okiem Węgra Carla Flescha.
Praca
Grażyna Bacewicz stosunkowo szybko zaczęła odnosić muzyczne sukcesy. Już po powrocie z Paryża w 1935 roku została wyróżniona podczas warszawskiego Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. H. Wieniawskiego. Przez dwa lata współpracowała z Orkiestrą Polskiego Radia (1936 – 1938). jeszcze przed wybuchem II Wojny Światowej dawała wiele koncertów, często wspólnie ze swoim bratem, znakomitym pianistą Kajetanem Bacewiczem. W trakcie wojny jej działalność koncertowa nie zaniknęła choć zdecydowanie została ograniczona. Ponowne intensywne koncerty wznowiła po zakończeniu wojny i kontynuowała je do 1953 roku. Można ją było usłyszeć zarówno w Polsce jak i za granicą. Poza licznymi koncertami Grażyna Bacewicz pracowała również w łódzkim Państwowym Konserwatorium Muzycznym. Od tego czasu skupiła się przede wszystkim na działalności pedagogicznej i na własnej twórczości. W roku 1966 zaczęła pracę w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, gdzie była profesorem zwyczajnym. A funkcję tę pełniła, aż do śmierci.
Często była również proszona o sędziowanie w licznych koncertach skrzypcowych i kompozytorskich we Francji, ZSRR oraz na Węgrzech i w Polsce. Okresowo (1955-57 i 1960 – 69) była również prezesem Związku Kompozytorów Polskich .
Nagrody i wyróżnienia
Twórczość Grażyny Bacewicz była wielokrotnie wyróżniana i nagradzana przez polskie i międzynarodowe środowisko muzyczne. I tak do najważniejszych wyróżnień możemy tutaj zaliczyć nagrody uzyskane podczas: Konkursu Kompozytorskiego Towarzystwa „Aide aux femmes de professions libres” w Paryżu, Konkursu Kompozytorskiego Towarzystwa Wydawniczego Muzyki Polskiej (1936), Konkursu Kompozytorskim im. Fryderyka Chopina (1949), Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego w Liege (1951), Międzynarodowej Trybuny Kompozytorów UNESCO w Paryżu (1951) oraz w 1965 roku wyróżnienie Rządu Belgijskiego i złoty medal na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Brukseli za Koncert Skrzypcowy.
Poza wyróżnieniami zdobytymi podczas licznych koncertów Grażyna Bacewicz dostała także wiele nagród i odznaczeń za całokształt swojej twórczości, a do najważniejszych wyróżnień zaliczyć można przede wszystkim: Nagrodę Muzyczną miasta Warszawy (1949), Nagrodę Państwową III stopnia (1950), Nagrodę na Festiwalu Muzyki Polskiej w 1951 roku. Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1954), Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich (1960). Ponadto otrzymała odznaczenia państwowe takie jak: Order Sztandaru Pracy II (1949) i I klasy (1959), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1953), Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955), a także Krzyż Komandorski Odrodzenia Polski (1955).
Twórczość
Grażyna Bacewicz tworzyła bardzo zróżnicowane utwory choć wszystkie mieszczą się w nurcie neoklasycznym . Spośród przeszło siedemdziesięciu kompozycji Grażyny Bacewicz znajdziemy tutaj głównie tria, sonety, suity, preludia, koncerty, kwartety, uwertury, symfonie, poematy, balety czy też etiudy i wariacje. Do najważniejszych jej dzieł zaliczyć można przede wszystkim utwory takie jak: Cztery Preludia (1924), Sinfonietta (1929), De profundis clamavi te, domine (1932), Kwintet na instrumenty dęte (1932), Covoi de joie (1933), Symfonia nr 1 (1942-1945), Uwertura (1943), Introdukcja i Kaprysy (1947), Z chłopa król (1953), Przygoda Króla Artura (1959), Esik w Ostendzie (1964) czy Pożądanie (1968 – 69).
Poza twórczością muzyczną Grażyna Bacewicz zajmowała się również pisaniem. W jej dorobku można znaleźć liczne powieści i nowele, które jednak nie zostały wydane, a także zbiór opowiadań „Znak szczególny”.
Marta Kotas 2009.06.17
