Ziemie nad rzeką Sejną król Zygmunt Stary hetmanowi Iwanowi Michałowiczowi Wiszniowieckiemu. Dawna Sejna, która dała nazwę późniejszemu miasteczku nosi współcześnie nazwę Marycha.
Wystarczyło jedno stulecie, aby wokół dworu powstało miasteczko. Sejny szybki rozwój zawdzięczają ojcom Dominikanom, którzy podźwignęli je równie szybko po ruinie potopu szwedzkiego. W celu przyspieszenia rozwoju gospodarczego sprowadzili oni w XVIII stuleciu rzemieślników żydowskich.
Z inicjatywy przeora zakonu w roku 1778 dla wyznawców judaizmu wybudowano drewnianą synagogę. To doprowadziło do szybkiego rozkwitu miasta. Zgodne życie wyznawców obu religii, w myśl zasady, że zgoda buduje, spowodowało, że Sejny stały się ważnym ośrodkiem handlowym i gospodarczym.
Dzisiejszym świadectwem świetności tamtego okresu jest między innymi Biała Synagoga.
W latach osiemdziesiątych XIX stulecia została wybudowana z inicjatywy rabina Mojżesza Becalela Lurii. Obiekt posiada trzy nawy. Cztery kolumny podtrzymujące strop stanowią kolumny bimy. Na ścianach tej neogotyckiej świątyni nie zachowały się niemal żadne zdobienia. Na ścianie wschodniej postała wnęka po szafie ołtarzowej (aron ha-kodesz), w której przechowywany był rodał, czyli ręcznie pisany zwój Tory.
Swoją nazwę Biała Synagoga zawdzięcza jasnej elewacji zewnętrznej. Dzisiaj jest ona mocno zniszczona i wymaga jak najszybszych prac remontowych, ale przed laty lśnić musiała silnym blaskiem w Sejnach.
Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego stulecia przeprowadzono prace naprawcze, które uratowały obiekt przed ruiną. Obecnie Biała Synagoga znajduje się pod zarządem Fundacji Pogranicze – Ośrodka „Pogranicze – Sztuk, Kultur, Narodów” i mieści się w niej galeria i księgarnia, a także służy jako sala konferencyjna i koncertowa.
Zgodna koegzystencja kultur, rozkwit handlowy gospodarczy nie pozostały bez wpływu na rozwój edukacji. W społeczeństwie żydowskim Sejny stały się ważnym ośrodkiem Haskali, czyli żydowskiego oświecenia. W drugiej połowie XIX stulecia wybitny teolog i filozof Mojżesz Icchak Awigdor powołał do życia słynną na całą Litwę szkołę talmudyczną. Obecnie mieści się w części budynku Galeria „Papuciarnia” prowadzona przez Fundację Pogranicze. Nazwa galerii pochodzi od mieszczącej się tutaj powojennej fabryki kapci.
Równolegle z Icchakiem Awigdor Tuwie Pinkas Szapiro założył w Sejnach gimnazjum hebrajskie, które realizowało program edukacyjny Haskali.
AB 2009.05.05
