Blizne – kościół Wszystkich Świętych.

Blizne – kościół Wszystkich Świętych.

Król Kazimierz Wielki nadał przywilej lokacyjny Bliznemu w roku 1366, 25 kwietnia, było to na zamku w Sanoku. Wieś została lokowana na prawie magdeburskim. Swoim zasięgiem obejmowała pięćdziesiąt łanów frankońskich. Gdy zmarł Kazimierz Wielki ,w roku 1370 Ruś czerwona z ziemiami: sanocką, lwowska, przemyską, halicką oraz Podolem przeszły pod panowanie króla Węgier Ludwika Andegaweńskiego. Było to bardzo niekorzystne dla kolonizacji Bliznego. W roku 1402 część wsi kupił biskup przemyski. Zapoczątkowało to kilkusetletni okres przynależności Bliznego do ziem biskupstwa przemyskiego. W roku 1406 król Władysław Jagiełło ponownie wydał przywilej lokacyjny na prawie magdeburskim dla pozostałej części wsi, która sąsiadowała bezpośrednio z ziemią biskupa przemyskiego. Ostatecznie ta nowa część wsi została odsprzedana biskupstwu przemyskiemu , w którego posiadaniu Blizne pozostało do drugiej połowy XIX wieku.
W roku 1366 i 1406 pojawia się zapis o uposażeniu kościoła w Bliznem. Ale budowa kościoła oraz parafii mogła nastąpić dopiero po ostatecznej organizacji struktur administracyjnych i ekonomicznych nowo założonej osady. Pierwsza wzmianka dotycząca kościoła pochodzi z roku 1470.
Kościół został wzniesiony z ociosanych na kant bierwion jodłowych, połączonych na zrąb , położonych na dębowej podwalinie. Świątynia składa się z jednej nawy na rzucie zbliżonym do kwadratu i prezbiterium od wschodu zamkniętego z dostawioną do niego prostokątną zakrystią. Do kościoła prowadzą dwa wejścia: główne w ścianie zachodniej i drugie w ścianie południowej. Okna umiejscowione są od strony południowej . Prezbiterium oraz nawa zostały nakryte jednym dwuspadowym dachem o bardzo mocnej konstrukcji więźby tak zwanej storczykowej.
Kościół w Bliznem to jeden z niewielu przykładów budowli o charakterze obronnym. Początkowo przy elewacji zachodniej kościoła nie było wieży-dzwonnicy. Obecna wieża ,o trzech kondygnacjach wzmiankowana jest w dokumentach po raz pierwszy w roku 1646. Wieża o konstrukcji słupowo – ramowej ,wzmocniona jest licznymi zastrzałami i zwieńczona wydatną izbicą. Stanowiła bardzo dobry punkt obserwacyjny. Usytuowanie jej przy głównym wejściu do kościoła dawało dodatkowe zabezpieczenie wnętrza świątyni, w którym podczas zbrojnego najazdu chronili się mieszkańcy wsi.

Budynek kościoła przechodził jeszcze dużo przeobrażeń. W drugiej połowie XVII na dachu dodano wieżyczkę na sygnaturkę. Dobudowano w wieży obszerny babiniec i powiększono główne wejście. W roku 1811 został przeprowadzony gruntowny remont świątyni, który zmienił jej bryłę. Ściany oszalowano gontem, powiększono i podwyższono zakrystię .Do południowej elewacji nawy dostawiono obszerną kruchtę, która osłoniła południowe wejście.
Początkowo wokół kościoła rozciągał się założony w średniowieczu cmentarz. Po jego przeniesieniu na nowe miejsce plac wokół kościoła ogrodzono drewnianym parkanem z czterema murowanymi kapliczkami odpustowymi.

Pierwotnie we wnętrzu kościoła jedynymi akcentami malarskimi były zacheuszki czyli krzyże konsekracyjne. W pierwszej połowie XVI wieku , w prezbiterium umieszczono późnogotycką nastawę ołtarzową ze sceną Zwiastowania. Jej pozostałością jest figura Madonny, datowana na lata 1515 – 1520.

W roku 1549 ściany prezbiterium oraz nawy pokryto polichromią. Najlepiej zachował się cykl pasyjny na północnej ścianie prezbiterium. Ściana południowa prezbiterium mieściła częściowo do dziś zachowany cykl maryjny , natomiast wschodnia sceny biblijne przedstawiające śmierć Judasza. Jednak najważniejszym elementem polichromii jest zajmująca całą północną ścianę scena Sądu Ostatecznego.
Okres baroku przyniósł bardzo dużo zmian w wystroju kościoła: późnorenesansową ambonę, nowy ołtarz i nowe rzeźby pasyjne. W roku 1649 dodano nowe polichromie , w większości ufundowane przez miejscowych bogatszych chłopów W wieku XVIII miała miejsce kolejna wymiana ołtarza na nowy z obrazem Adoracji Matki Bożej oraz przekształceniem ołtarzy bocznych, które całkowicie przemalowano i dodano rokokowe zdobienia. Pojawiła się także drewniana chrzcielnica z czaszą podtrzymywaną przez anioła, która zachowała się do naszych czasów. Wraz z nasilającym się kryzysem ekonomicznym bardzo zmalało zaangażowanie proboszczów w działalność artystyczną i kolejne zmiany w kościele.
W pierwszej połowie XX wieku stan świątyni bardzo się pogorszył. Dopiero w roku 1964, dzięki staraniom nowego proboszcza księdza Stanisława Siuta rozpoczęto działalność konserwatorską drewnianej konstrukcji. Równolegle zaczęto prowadzić prace przy wyposażeniu ruchomym kościoła: przeprowadzono konserwację ambony, odnowiono ołtarze i znajdujące się w nich obrazy. W 1970 roku zespół konserwatorów z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie rozpoczął odsłanianie i konserwację ściennych polichromii. W czasie prac przy polichromii została odnaleziona i również poddana konserwacji figura Madonny z późnogotyckiego , niezachowanego ołtarza. Dziś otoczona kultem , jest jedną z największych ozdób kościoła.
Po śmierci księdza Siuty proboszczem został ksiądz Stanisław Wawrzkowicz, dzięki któremu w latach 1992 – 1993 ponownie poddano konserwacji ołtarz główny, figurę Matki Bożej , a w latach 1995 – 1996 drewnianą chrzcielnicę.

W roku 2003 uznano wyjątkowe walory artystyczne i oczywiście historyczne kościoła, wpisując go na Listę Światowego Dziedzictwa Naturalnego i Kulturalnego UNESCO.

A.K. 2011-05-26
Korzystałam: T. Wójcik – Skarby UNESCO, Miejsca Święte.

Share

Written by:

3 883 Posts

View All Posts
Follow Me :