Parafia św. Zygmunta jest najstarszą częstochowską parafią i kościołem. Co ciekawe jest on uważany za kościół – matkę, czyli ecclesia matrix, wszystkich kościołów miasta i okolicy.
Dokładnie nie wiadomo kiedy kościół ten powstał. Wszystko wskazuje na to, że miało to miejsce w II połowie XIII wieku. Natomiast pierwsza historyczna wzmianka na temat kościoła pojawia się w wykazie świętopietrza z lat 1325 – 27.
Ośrodkiem jej był drewniany kościółek pod wezwaniem NMP na Jasnej Górze zaś do Częstochowy parafia swoją siedzibę przeniosła w 1382 roku i właśnie w niewielkim kościele pod wezwaniem św. Zygmunta umieściła swoją siedzibę, który powstał najprawdopodobniej po 1356 roku kiedy to wieś Częstochowa otrzymała prawa miejskie. Dodatkowo warto wspomnieć, że zmiany tej siedziby dokonał tamtejszy proboszcz ks. Henryk Biel po uzyskaniu zgody biskupa krakowskiego Jana Radlicy. Zrzekł się kościoła na Jasnej Górze na rzecz OO. Paulinów, których do Polski z Węgier sprowadził książę Władysław Opolczyk, by zajmowali się oni Cudownym Obrazem Matki Boskiej.
Kościół św. Zygmunta był zarządzany przez księży diecezjalnych do 1474 roku. Wtedy to proboszcz parafii ks. Piotr z Chorzenic po udzieleniu zgody przez biskupa krakowskiego – Jana z Rzeszowa zrezygnował go i oddał OO. Paulinom. Paulini zrobili przy kościele klasztor i zarządzali parafią, aż do 1864 roku czyli do czasu kiedy klasztor został zlikwidowany ukazem carskim.
Za czasów rządzenia OO. Paulinów kościół był niejednokrotnie przebudowywany i rozbudowywany. Dzięki pomocy i staraniom ks. Władysława Gołąba ufundowano ołtarz soborowy, chrzcielnicę, kaplicę wieczystej adoracji, kaplicę akademicką, która znajdowała się w podziemiach kościoła, dach kościoła i tamtejszej plebanii pokryto miedzianą blachą, zrobiono posadzkę z białej Marianny, odrestaurowano poszczególne stacje Drogi Krzyżowej, odwilgocono mury kościoła i plebanii.
Natomiast w 1992 roku dano nowe tynki na budynkach parka nowych i należących do plebanii. W 1993 roku zaczęto odnawiać zewnętrzne mury świątyni, wypełniając przy okazji pęknięcia w ścianach substancją żywiczną, położono a całej budowli nową elewację.
W 1996 roku ks. Marian Wojcieszak zaczął remont zabytkowej plebanii, gdzie wymieniono instalację elektryczną, okna, tynki wewnętrzne, utworzono specjalne pomieszczenie na spotkania formacyjnej grupy oazowej. Natomiast dwa lata później w kościele wymieniono przewody elektryczne, zrobiono nową tablicę rozdzielczą prądu, wyremontowano i uruchomiono dzwony, pomalowano wnętrze kościoła, a także odnowiono i pozłocono pięć ołtarzy, a w 2000 roku przebudowano prezbiterium, położono nową posadzkę oraz wstawiono w okna prezbiterium 3 piękne witraże.
Warto na koniec wspomnieć, że 6 czerwca 1979 roku przy kościele św. Zygmunta odbyło się spotkanie Ojca Świętego Jana Pawła II z wiernymi z częstochowskiej diecezji co zostało uwiecznione specjalnymi tablicami wmurowanymi we frontową ścianę kościoła.
Od 3 marca 1973 roku w kościele św. Zygmunta trwa całodzienna adoracja Najświętszego Sakramentu, która była jednocześnie pierwszą w całej historii diecezji częstochowskiej
Marta Kotas 2009-08-07
