Franciszek Ksawery Lampi – twórca romantycznych_pejzaży i dyskretnie idealizowanych portretów

Franciszek Ksawery Lampi – twórca romantycznych_pejzaży i dyskretnie idealizowanych portretów

Oprócz enigmatycznych i niepokojących pejzaży, Franciszek Ksawery Lampi malował także portrety wytwornych dam oraz odznaczonych orderami mężczyzn. Jego twórczość rozpięta jest pomiędzy ideami sentymentalizmu, a odniesieniami do założeń realizmu, które są widoczne na obrazach przedstawiających wizerunki majętnych panów z wyższych sfer.
Franciszek Ksawery Lampi urodził się w 1782 roku w Austrii, jako syn słynnego portrecisty włoskiego – Jana Chrzciciela Lampiego. Ojciec Franciszka zadbał o jego edukację artystyczną, udzielając mu lekcji z teorii oraz ucząc podstaw warsztatu. Po gruntownym zapoznaniu się ze sztuką malarską, młody Lampi zapragnął kontynuować naukę i w tym celu podjął studia w wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych. Zwieńczeniem kilku lat zgłębiania rzemiosła była podróż artystyczna do Niemiec i Włoch. Po powrocie do Austrii młody malarz popadł w konflikt z ojcem, którego oskarżał między innymi o zmuszenie do zawarcia nieszczęśliwego małżeństwa. Następstwem sporu był wyjazd Franciszka na Węgry w 1814 roku. Rok później przybył on do Polski i na stałe zamieszkał w Warszawie. Pomimo tego, iż Lampi urodził się w Austrii, zdecydowaną większość swojego życia spędził w Warszawie, dlatego powszechnie zalicza się go do kręgu malarzy polskich.
Od 1815 roku artysta skupiał się niemal wyłącznie na malowaniu portretów, zamawianych przez arystokrację oraz bogate ziemiaństwo. Tworzone przez niego obrazy przedstawiały wizerunki spowitych tiulami dam, które przybierały wystudiowane pozy i podtrzymywały koniuszkami palców końcówki ozdobnych wstęg i szali. Jasne twarze modelek pokrywał zwykle subtelny uśmiech, który w połączeniu ze starannie ułożonymi włosami oraz żywością spojrzenia sprawiał, że kobiety wydawały się piękniejsze, niż były w rzeczywistości. Franciszek Ksawery Lampi idealizował swe klientki – nie tylko retuszował ich twarze i sylwetki, ale również z dużą starannością oddawał wszelkie szczegóły ich ubrania, upięcia włosów oraz biżuterii, które mogły wskazywać na wysoki status społeczny. Nieco inaczej wyglądały portrety mężczyzn. Twarze modeli nie były upiększane, a wręcz przeciwnie – malarz starał się z nich wydobyć surowość oraz podkreślić prostotę. Męskie portrety miały wyrażać wysoką pozycję modeli oraz ich zasługi, których ukazaniu służyły liczne ordery i inne oznaki, przyczepiane do ubrania. Tak, jak wizerunki kobiet kojarzą się z malarstwem sentymentalnym, tak portrety mężczyzn posiadają wiele cech charakterystycznych dla sztuki realistycznej. Wszystkie portrety były starannie wykończone przez Lampiego – trudno na nich znaleźć ślady pędzla, gdyż struktura płócien jest gładka i połyskliwa. Przykładami portretów kobiecych są obrazy zatytułowane „Portret Marii z Borakowskich Magnuszewskiej” oraz „Portret Magdaleny Łuszczewskiej”.
Franciszek Ksawery Lampi nie zrewolucjonizował malarstwa portretowego. Tworzone przez niego obrazy były raczej konwencjonalne, lecz dzięki staranności wykonania dzieł oraz talentowi do odtwarzania szczegółów jego płótna cieszyły się niesłabnącą popularnością. Początkowo w osiągnięciu sukcesu pomogło artyście sławne nazwisko, które jednoznacznie kojarzyło się z kunsztem Jana Chrzciciela, lecz w krótkim czasie młody malarz zyskał również uznanie dla własnej twórczości.
Od 1928 roku Franciszek Lampi zaczął prezentować swe prace w ramach Wystaw Sztuk Pięknych. Poświęcił się także misji edukowania początkujących artystów. W 1841 roku otworzył własną szkołę, w której uczył teorii oraz zróżnicowanych technik malarskich. Wykształcił on wielu znakomitych uczniów, którzy zapisali się w historii sztuki, wystarczy choćby wspomnieć o takich wychowankach Lampiego, jak Piotr Michałowski czy Wojciech Kornel Stattler. Oprócz edukacji młodych artystów oraz malowania obrazów twórca licznych portretów oraz krajobrazów podróżował w celu zbierania nowych zleceń. W ten sposób zwiedził on: Lwów, Wilno, Kalisz, Lublin, Monachium, Wiedeń i Berlin. Artysta zakończył swe życie w 1852 roku w Warszawie.
Franciszek Ksawery Lampi zasłynął nie tylko jako portrecista, ale także twórca tajemniczych pejzaży. Artysta pozostawił po sobie liczne płótna, przedstawiające wzburzone morze pochłaniające rozbitków, skały, spomiędzy których wytryskują wodospady oraz zatopione we mgle krajobrazy. Zazwyczaj obrazy malowane były z dużej perspektywy, przez co widz ma wrażenie, że nieujarzmiony przez człowieka, potężny świat przyrody rządzi się własnymi prawami. Odczucie to zostaje spotęgowane przez ukazanie niewielkich, ledwo widocznych postaci, które przedzierają się przez trudne do przejścia tereny lub usiłują walczyć z żywiołem, który rozbija ich statek o wyrastające z wody skały. Niekiedy obrazy Lampiego przedstawiają także tajemnicze ruiny zamków lub pogrążone w ciemnościach wnętrza klasztorów. Zgodnie z założeniami sztuki romantycznej wszystkie pejzaże stworzone przez artystę budzą w widzu niepokój lub wręcz napawają go trwogą. Pełne tajemniczości dzieła są wytworami bogatej wyobraźni artysty, który nigdy nie malował z natury – każdy z wielu fantastycznych pejzaży istniał wyłącznie w jego głowie.

Nina Kinitz 15 grudnia 2008

Share

Written by:

3 883 Posts

View All Posts
Follow Me :