Toz pewnością wyjątkowa Pieta – nie taka tradycyjna, z Chrystusemzdjętym z krzyża w jej ramionach. Madonna na cudownym obrazie zOsiecznej przedstawiona jest z Dzieciątkiem . Na Jej twarzy malujesię przeczucie przyszłych ,bolesnych przeżyć.
Osiecznależy 10 km od Leszna nad Jeziorem Łoniewskim. Dzieje miejscowości sięgają wczesnego średniowiecza. Parafia w Osiecznej erygowanazostała w wieku XIII, a murowana późnogotycka świątyniaparafialna pod wezwaniem Trójcy Świętej powstała w połowie XIVwieku, na miejscu drewnianego kościółka. Szczególny kult maryjny,który przyczynił się do powstania sanktuarium, łączy się zdrugą świątynią w Osiecznej, z kościołem świętego Walentego.
Osiecznajest typowym sanktuarium regionalnym. Otaczają ją w niewielkiejodległości inne ośrodki kultowe, takie jak Czacz, Jurkowo,Oporowo, Rydzyna, Górka Duchowna, Świerczyna. A jednak Osiecznawyróżnia się spośród nich oraz wielu innych przedmiotem kultu.Cudowny obraz Matki Boskiej jest bowiem bardzo rzadko spotykanym wPolsce typem ikonograficznym . Przedstawia on Matkę Boską Bolesną, lecz jakże inną od zwykle oglądanych. Nie jest to Maryja Bolesnaz mieczami utkwionymi w sercu anie też żałobna Pieta z martwymChrystusem na kolanach. Ten rzadki typ wizerunków Matki BoskiejBolesnej nazywany jest „Pietą uprzedzającą”.
Obrazz Osiecznej przedstawia Matkę Bożą w półpostaci , z lekkopochyloną głową i rozchylonymi rękami, patrzącą na Dzieciątko.Leży ono śpiące wśród rozsypanych kwiatów, przykryte do połowyczerwoną materią. U dołu obrazu widnieje napis w języku polskim,który brzmi: „Dzieciątko, Paniątko, śpi snem zmorzone”. Prawarączka podłożona pod głowę wsparta jest na księdze. W lewej zaśmały Jezus trzyma krzyżyk. I właśnie ten krzyżyk jest istotąobrazu, który nadaje mu głęboki wymiar duchowy i tworzy jegonastrój.
Krzyżw rączce śpiącego ufnie dziecka zapowiada mękę Zbawiciela,nieodwracalną i pełną grozy. Patrzący czyją,że do idyllicznejsceny wkrada się cień tragedii, której świadomość wyrażapostać i oblicze Maryi. Widzimy Matkę czułą, ale zatrwożoną.Wyraz Jej twarzy i oczu sprawia wrażenie zapatrzenia na coś bardzoodległego, a zarazem niepokojącego i groźnego. Jakby pierwszy razzrozumiała znaczenie słów starca Symeona, że duszę Jej mieczprzeniknie, i uświadamiała sobie oczekującą Ją boleść. Gestrozchylonych dłoni wskazuje ,że chciałaby oddalićniebezpieczeństwo, objąć i ochronić śpiące Dzieciątko. Dlategojest to „Pieta uprzedzająca”, bo patrząc na leżące dziecko,widzi już dorosłego, martwego Syna na swoich kolanach.
Pochodzeniewizerunku z Osiecznej jest nieznane. Wiadomo jednak , na jakichwzorach oparto jego kompozycję. W wieku XV malarstwo religijnezaczęło wyłamywać się z kanonów zaszczepionych w Italii przezmnichów greckich z Bizancjum. Zakon franciszkański, który„uczłowieczył” Chrystusa i Jego Matkę, wpłynął takżeznacząco na sztuki plastyczne. Hieratyczne , surowe i wyniosłeMadonny z ikon coraz mniej odpowiadały masowym potrzebomreligijnym. Artyści zaczynają akcentować uczucie, naturalnąmiłość między matką i dzieckiem, ukazują ich w zwykłych,ludzkich sytuacjach. W ten sposób malują między innymi:Verrocchio, Piero, Benozzo Gozzoli , Cosimo Tura. Powstaje międzyinnymi typ wizerunku przedstawiający siedzącą swobodnie Madonnę iDzieciątko leżące lub śpiące przed Nią bądź na Jej kolanach.
Zdużym prawdopodobieństwem można założyć,że twórca obrazu zOsiecznej wzorował się na dwóch mistrzach. Matka Boska jestprzetworzeniem siedzącej Madonny z obrazu Gozzoli, Dzieciątko zaśwyraźnie naśladuje małego Jezusa z obrazu Cosimo Tura.
Naobrazie Gozzoli Madonnę adorują święty Franciszek i świętyBernardyn ze Sieny. Tradycja zakonu wskazuje ,że wizerunki tego typuzwano „Madonną franciszkańską „. Były one bliskiefranciszkanom reformatom, nowej gałęzi zakonu. Do Polski przybyli wroku 1587. Prawdopodobnie dzięki nim obraz Matki Bożej Bolesnejznalazł się w Osiecznej.
KiedyOsieczna przeszła w posiadanie rodu Przyjemskich, Adam Przyjemskisprowadził w roku 1622 reformatów, aby wzmocnić katolicyzm,zagrożony przez reformację. Jego żona Anna ufundowała drewnianyklasztor i kościółek , który stanął na miejscu kapliczki zczczonym obrazem świętego Walentego. Obraz Matki Bożej znajdowałsię w tym kościele prawdopodobnie w latach 1640 – 1650. Pierwszycud, który się dzięki niemu dokonał to uzdrowienie fundatorki.Potem nastąpiło kolejnych dwadzieścia jeden, o czym świadczązapiski w kronice klasztornej:”w naszym kościele jest obrazNajświętszej Panny cudami wsławiony” i opisy cudów. W XVIIwieku Osieczna stała się znanym w Rzeczpospolitej ośrodkiempielgrzymkowym. Ludzi przyciągała sława wielu dokonanych tu cudóworaz uroczyście obchodzonych świąt maryjnych, podczas którychmiały miejsce występy chórów i wspaniałe procesje.
Wroku 1680 Zofia Opalińska ufundowała murowany klasztor dlareformatów. Ruch pątniczy był tak znaczny , że konieczna stałasię budowa nowej świątyni. Uczynił to Józef Mycielski, kolejnywłaściciel Osiecznej. Świątynię zaprojektował i wzniósłwłoski architekt Pompeo Ferrari. W latach 1729 – 1733 powstałkościół na planie prostokąta z nawą połączoną arkadą zprezbiterium. Cudowny obraz umieszczono w specjalne przygotowanymbocznym ołtarzu , w innym zainstalowano obraz świętego Walentego,który do dziś otoczony jest kultem. Klasztor reformatów władzepruskie skasowały w roku 1842. Kult znacznie osłabł. Gdy zakonnicypowrócili do Osiecznej w roku 1927, zastali podupadłą świątynię,a przy obrazie było już tylko dwadzieścia dziewięć wotów, gdyżznakomita większość z nich została rozgrabiona.
Popowrocie reformatów ruch pielgrzymkowy odnowił się . W roku 1966metropolita poznański abp Antoni
Baraniakustanowił kanonicznie sanktuarium w Osiecznej.
A.K.2011-07-29
