Twórczość
Wojciecha Fangora jest bardzo zróżnicowana – jego dorobek artystyczny obejmuje dzieła
inspirowane kubizmem, obrazy malowane zgodnie z ideologią socrealizmu,
abstrakcyjne malowidła oraz złożone z imitacji pikseli tzw. obrazy
telewizyjne . Do najsłynniejszych dzieł malarza należą jednak
przedstawienia kolorowych kół, elips, trójkątów i fal, których rozmazane
kontury zdają się kurczyć i pulsować, przyciągając wzrok widza swoim
hipnotyzującym ruchem.
Wojciech Fangor urodził się w 1922 roku w
Warszawie. Jego edukacja artystyczna przypadła na okres II wojny światowej.
Pierwsze nauki malarskiego rzemiosła odebrał od Tadeusza Pruszkowskiego oraz
Felicjana Szczęsnego-Kowarskiego – pedagoga, dla którego niezwykle istotne było
zagadnienie związku sztuk plastycznych z architekturą. Relacje przestrzenne w
malarstwie oraz wpływ otoczenia na odczucia wywoływane przez dzieło sztuki
nurtować będą później także Wojciecha Fangora.
Młody artysta
kontynuował edukację w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, której dyplom
odebrał w 1946 roku. Od roku 1953 pełnił funkcję docenta w tejże uczelni.
W międzyczasie brał on udział w kilku wystawach, otrzymał
też II nagrodę na 2. Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w Warszawie (uwagę
krytyków przykuły wtedy obrazy: Matka Koreanka i
Lenin w Poroninie ). Jego twórczość po zakończeniu II wojny światowej
była w dużej mierze zdominowana przez estetykę i ideologię socrealizmu. Zupełnie
przypadkowo odkrył możliwości, jakie daje sztuka op-artu.
W 1958 roku miało miejsce historyczne wydarzenie – Wojciech Fangor we
współpracy ze Stanisławem Zamecznikiem wystawił swoje prace w warszawskim
Salonie Nowej Kultury. Ekspozycja, znana jako Studium przestrzeni
, obejmowała 20 obrazów, z których większość ustawiono na sztalugach,
tak aby stworzyć nowe relacje przestrzenne pomiędzy dziełami, a otoczeniem, w
którym zostały wyeksponowane. Obrazy były rozmieszczone nierównomiernie – część
z nich skumulowano w jednym miejscu, inne natomiast ustawiono w odosobnieniu od
pozostałych. Przestrzeń stała się kluczem do odczytania poszczególnych dzieł
stwarzając przy tym nieograniczoną liczbę interpretacji. W ten sposób powstała
pozytywna przestrzeń iluzyjna , w której odwiedzający
wystawę samodzielnie wybierali trasę swej wędrówki pomiędzy obrazami, dając się
ponieść hipnotycznym wytworom imaginacji Wojciecha Fangora.
W ramach ekspozycji zaprezentowano abstrakcyjne dzieła zaliczane do
nurtu zwanego op-artem. Malarstwo tego typu jest programowo bezosobowe oraz
pozbawione podtekstów intelektualnych, bądź emocjonalnych. Założeniem, które
przyświeca twórcom op-artu jest stworzenie dzieła, które poprzez odpowiednio
dobrane kolory i geometryczną konstrukcję wywoła złudzenie optyczne u widzów.
Najczęściej jest to iluzja głębi oraz ruchu – obserwatorom wydaje się więc, że kolorowe
koła kurczą się, zasysając przestrzeń do środka ( M56 ) lub
przeciwnie – wibrując wyrzucają z rozświetlonego wnętrza złocistą próżnię
( M5 ). Efekty wizualne bywają bardzo zróżnicowane i zależą
od wielu czynników – istotne są m.in. kolory, kształty figur, stopień
rozmazania konturów barwnych obręczy lub zamglenia całości obrazu.
W 1961 roku Wojciech Fangor wyjechał za granicę, a 5 lat później
zamieszkał w Stanach Zjednoczonych. Artysta nieustannie tworzył i szukał nowych
inspiracji. Kontynuował także karierę pedagoga – kształcił studentów renomowanych
uczelni angielskich i amerykańskich.
W 1970 roku odbyła
się prestiżowa wystawa prac Wojciecha Fangora w Muzeum Solomona Guggenheima w
Nowym Jorku. Zaprezentowane przez malarza obrazy wyznaczyły nowe trendy w
zachodniej sztuce op-artu.
W połowie lat
siedemdziesiątych artysta ponownie zainteresował się możliwościami, jakie daje
malarstwo figuratywne. Zaczęły wtedy powstawać studia przestrzenne wnętrz oraz
tzw. obrazy telewizyjne , tworzone na płaszczyznach
pokrytych siateczkami kropek, imitujących piksele.
W drugiej
połowie lat osiemdziesiątych Wojciech Fangor zaczął malować obrazy inspirowane
twórczością artystów znanych z historii sztuki oraz inne dzieła o bardzo
zróżnicowanej tematyce.
Wojciech Fangor powrócił do
Polski w 1999 roku, 4 lata później otrzymał nagrodę Ministra Kultury RP.
Bibliografia:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_fangor_wojciech
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_fangor_malarstwo_csw
http://www.polishartworld.com/artists.php?lang=pl&aId=18
Nina Kinitz 15 stycznia 2009
