Tadeusz Potworowski zasłynął jako kolorysta i eksperymentator tworzący pejzaże, lecz jego dorobek artystyczny obejmuje także martwe natury oraz kompozycje abstrakcyjne. Poza działalnością malarską zajmował się on również grafiką – artysta jest autorem ekspresyjnych litografii poświęconych Edgarowi Allanowi Poe. Ponadto zasłynął Potworowski jako scenograf poznańskiego Teatru Polskiego oraz wielbiony przez studentów profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku i Poznaniu.
Tadeusz Potworowski urodził się 1898 roku w Warszawie. W 1921 roku młody artysta przystąpił do szkoły Konrada Krzyżanowskiego, gdzie zdobywał wiedzę pod kierunkiem Adama Rychtarskiego. Rok później Potworowski został studentem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, w której to pobierał nauki od samego Józefa Pankiewicza. Niebawem młody malarz znalazł się w gronie członków Komitetu Paryskiego, nazywanych później kapistami. W 1924 roku Potworowski wyjechał do Paryża wraz z Janem Cybisem, Józefem Czapskim, Arturem Nachtem-Samborskim, Zygmuntem Waliszewskim i Hanną Rudzką-Cybisową oraz guru artystycznym i inicjatorem przedsięwzięcia – Józefem Pankiewiczem. Artysta starał się jak najlepiej spędzić kilkuletni pobyt we Francji, w tym celu zapisał się do pracowni Legera, a w wolnym czasie zwiedzał galerie oraz muzea, w których podziwiał twórczość dawnych malarzy oraz kopiował dzieła mistrzów – Delacroix i Corota. Fascynowały go także obrazy Rembrandta, Cezanne’a i Picassa. Okres pobytu w Paryżu to również czas licznych podróży po Francji i nie tylko – malarz odbył wtedy półroczny rejs po północnej Afryce, który obfitował w wiele bodźców stymulujących wyobraźnię artystyczną ucznia Pankiewicza. W międzyczasie prezentował on swoje obrazy szerszej publiczności, brał udział między innymi w 38. Salonie Niezależnych w 1927 roku. W latach 1928-1929 artysta mieszkał w Wielkiej Brytanii, a następnie powrócił do Polski, gdzie przebywał najpierw w Rudkach, a później w wielkopolskim Grębaninie.
Wojnę spędził Potworowski w Szwecji oraz w Wielkiej Brytanii, gdzie po krótkim czasie zaczął wystawiać swoje obrazy oraz nawiązał kontakt z polskimi artystami przebywającymi na emigracji w Londynie. Od 1949 roku wprowadzał on młodych artystów w arkana sztuki w ramach zajęć prowadzonych w Bath Academy of Art. Duży wpływ na rozwój artystyczny Potworowskiego miały wizyty w Kornwalii, w której znajdowała się pracownia malarza oraz siedziba ukierunkowanej na sztukę Grupy St. Ives.
W 1958 roku artysta powrócił do Polski i poświęcił się tworzeniu obrazów, scenografii do przedstawień teatralnych oraz działalności pedagogicznej. Tadeusz Potworowski objął profesurę w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu oraz Gdańsku. Jako wykładowca był on cennym przykładem artysty nie obciążonego doświadczeniami realizmu socjalistycznego, który nie bał się manifestować wolności i niezależności w sferze twórczej. Tadeusz Potworowski zmarł w 1962 roku w Warszawie.
Jego sztuka kształtowała się pod wpływem Józefa Pankiewicza, Jana Cybisa oraz idei głoszonych przez kapistów, jednak niebagatelne znaczenie dla twórczości Tadeusza Potworowskiego miały dzieła mistrzów malarstwa, poznane podczas pobytu we Francji. Obrazy tegoż malarza są wynikiem analitycznego ujęcia malowanego przedmiotu lub krajobrazu. Potworowski widział świat jako harmonię zróżnicowanych plam barwnych występujących w uproszczonych, lecz nie zdeformowanych kształtach. Początkowo skupiał się on na tematyce charakterystycznej dla kapistów – tworzył głównie pejzaże, martwe natury i portrety, jednak później interesowały go już przede wszystkim możliwości wydobycia zależności kolorystycznych przy ograniczeniu kształtów, jakie daje pejzaż. Artysta nie malował wiernego odbicia widzianego przez siebie krajobrazu – prezentował raczej uproszczoną wizję scenerii, w której decydującą rolę odgrywały barwy. W ten sposób twórczość Potworowskiego zbliżyła się do abstrakcjonizmu, który zakładał antymimetyzm oraz odejście od tematyczności dzieła. Niekiedy jego obrazy tworzone były przy użyciu jednej lub dwóch barw rozszczepionych na liczne i zróżnicowane odcienie („Krajobraz z Łagowa”, „Niebieski pokój”), innym zaś razem opierały się na harmonii kolorów połączonej z geometryzacją kształtów („Wodospad w Nidzicy”, „Szare wnętrze”).
Tadeusz Potworowski eksperymentował nie tylko z barwą, ale również z fakturą obrazu, efektem tego było doczepianie do płócien fragmentów różnych surowców – np. worka, które później artysta pokrywał farbą lub pozostawiał w nienaruszonej formie. Oprócz obrazów, grafik i kolaży tworzył on także reliefy i kompozycje rzeźbiarskie („Stateczki”).
Nina Kinitz 3 stycznia 2009
