Tadeusz Konwicki został urodzony 22 czerwca 1926 roku w Nowej Wilejce pod Wilnem jako jedyny syn Michała Konwickiego i Jadwigi Kieżun. W roku 1929 zmarł ojciec Tadeusza, na wskutek czego jego syn przebywał pod opieką różnych krewnych, aż do momentu, w którym przyjęli na wychowanie cioteczni dziadkowie, Przemysławostwo Blinstrubowie. Mieszkał wtedy w Kolonii Wileńskiej. Tam został przyjęty do wileńskiego Gimnazjum im. króla Zygmunta Augsta.
Po wkroczeniu Niemców pojawił się przymus pracy i w tym czasie Tadeusz pracował na kolei, jednak niedługo potem lekarz stwierdził u niego gruźlicę płuc. Piętnastoletni Tadas Konvickas uciekł z robót dla armii niemieckiej, po czym musiał się ukrywać poszukiwany przez policję. Sypiał na opuszczonej działce budowlanej w niewykończonym domku. Ostatecznie udało mu się dostać bezpieczną pracę robotnika w szpitalu w Nowej Wilejce.
W roku 1944 Tadeusz zdał maturę na tajnych kompletach, jednocześnie wstąpił do Ósmej Brygady AK, z którą walczył w powstaniu wileńskiej, a potem w antybolszewickiej partyzantce w Puszczy Rudnickiej. Po rozwiązaniu oddziału przedostał się przez nowe granice Polski i tu najpierw przebywał krótko w Gliwicach (gdzie pracował jako niższy urzędnik), a następnie studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.
W wieku 20 lat Tadeusz dostał pracę w tygodniu „Odrodzenie” jako korektor. Już niedługo później zaczął recenzować książki i filmy, pisać reportaże, stawał się coraz bardziej aktywnym publicystą. Aż do roku 1958 współpracował z wieloma czasopismami, również w charakterze rysownika, m.in. z „Od A do Z” (późniejszy „Dziennik Literacki”), „Po prostu”, „Kuźnica”, „Odrodzenie”, „Walka Młodych”, „Świat Młodych”, „Wieś”, „Życie Warszawy”, „Nowa Kultura”, „Kwartalnik Filmowy”, „Teatr”. Wybór m.in. tych wczesnych tekstów Konwickiego przedrukowany został po latach w tomie ”Wiatr i pył”. W „Kalendarzu i klepsydrze” wyznał, że wstydzi się swej ideologicznej publicystyki.
W roku 1947 redakcja „Odrodzenia” przeniosła się do stolicy i od tego czasu Tadeusz mieszka w Warszawie. W tym samym roku zachęcony przez Tadeusza Borowskiego i Romana Bratnego napisał swoje pierwsze opowiadanie: „Kapral Koziołek i ja”. Dwa lata później ożenił się z Danutą Lenicówną, artystką plastyczną i ilustratorką książek dla dzieci. W okresie 1949-1950 r. młody małżonek pracował jako kopacz na kolei, w powstającym kompleksie Nowej Huty, co zaowocowało literacko opowiadaniem „Przy budowie” o zabarwieniu socrealistycznym. Ta książka jest uważana za faktyczny debiut książkowy Konwickiego.
Na przełomie lat 40. i 50. Konwicki stał się jednym z czołowych literatów i publicystów socrealistycznych. W tym okresie pojawiła się powieści takie jak: „Władza”, „Godzina smutku”, oraz scenariusze: „Kariera” (współautor: K. Sumerski) i „Zimowy zmierzch”. Został kierownikiem literackim Zespołu Filmowego „Kadr”, który dał początek „szkoły polskiej”. Po przełomie październikowym zaczął kręcić filmy, które charakteryzowały się nastrojem egzystencjalno – nostalgicznym.
W roku 1957 nakręcił swój pierwszy film wraz z Janem Laskowskim, Ireną Laskowską i Janem Machulskim, w skrajnie amatorskich warunkach – „Ostatni dzień lata”. Rok później powrócił do prozy pisząc „Dziurę w niebie”.
Niejednokrotnie pełnił funkcje kierownika literackiego zespołów filmowych, takich jak „Kraj”, „Pryzmat”, „Perspektywy”.
Konwicki nawiązał współpracę z Jerzym Kawalerowiczem przy filmie „Matka Joanna od Aniołów”, do którego współautorem scenariusza był Tadeusz Konwicki. W roku 1961 film otrzymał w Cannes „Srebrną Palmę”, jednocześnie został oprotestowany przez środowiska kościelne. W tym samym czasie Tadeusz Konwicki pracował nad nowym filmem „Zaduszki”, które zostały zaprezentowane w następnym roku w jednym z bloków festiwalowych w Cannes i w konkursie w Mannheim.
Mając 38 lat Tadeusz Konwicki otrzymał Nagrodę Fundacji im. Kościelskich za „Sennik współczesny”, który jest uważany jako właściwy punkt wyjścia dla dalszej jego twórczości. W tym okresie powstały pierwsze zdjęcia do „Salta” i Tadeusz Konwicki zaprzyjaźnił się z Gustawem Holoubkiem i Andrzejem Łapickim.
W roku 1966 Tadeusz Konwicki wraz z Jerzym Kawalerowiczem rozpisał na scenariusz świeżą wydaną powieść Juliana Stryjkowskiego „Austeria”. Film jednak został wyreżyserowany dopiero na fali wydarzeń otwierających dekadę lat osiemdziesiątych.
W 1967 ukazało się „Wniebowstąpienie” — rozszarpane przez krytyków, wydzierane sobie z rąk przez czytelników. Premierę ma „Jowita” Janusza Morgensterna — adaptacja powieści Stanisława Dygata, do której scenariusz napisał Tadeusz Konwicki. W roku 1974 została wydana książka „Kronika wypadków miłosnych”. Obecnie jest uważana za najbardziej znaną powieść autora. Jedenaście lat później Andrzej Wajda nakręcił film na podstawie książki Konwickiego. Po roku 1976 publikował tylko w wydawnictwach drugiego obiegu i londyńskich.
W jego książkach i filmach często pojawiają się motywy inicjacji, poszukiwań, ekspiacji i ważnych wyborów życiowych. Pytając o sens pamiętania i kondycję ludzkości, posługuje się ironią i przewrotnością. Jego bohaterowie to zazwyczaj ludzie na rozstaju dróg, którym towarzyszą nieustanne rozterki i egzystencjalne pytania. Nie ma wątpliwości co do tego, że Tadeusz Konwicki miał olbrzymi wpływ na rozwój polskiej literatury i już na trwałe wpisał się na karty historii polskiego filmu.
Jolanta Nowaczyk, 1 lipca 2009
