Skąd jesteśmy, z kim jesteśmy spokrewnieni oraz jakim językiem się posługujemy, to, właśnie, określa naszą świadomość narodową. A wspólne dzieje, kultura i powiązania ekonomiczne, wzmacniają poczucie przynależności do określonej grupy narodowościowej.
Fundamentem w Karcie Podstawowych Praw Unii Europejskiej jest wola narodów Europy, które postanowiły budować pokojową przyszłość w oparciu o wzajemne poszanowanie i wspólne wartości, takie jak : wolność, solidarność, równość i godność, rządy prawa i demokracja przy równoczesnym zachowaniu tożsamości narodowej, tradycji i kultury.
Traktat o Unii Europejskiej jest nadrzędnym wyznacznikiem funkcjonowania narodów sojuszu. W „Karcie” rolę państwa zminimalizowano. Natomiast ideologicznie podkreślono liberalne poglądy – ważność tolerancji, pluralizm, wolność jednostki, konkurencję i wolny rynek, a życie społeczne sprowadzono do umowy społecznej według zasad Rousseau. Zaleca się podjęcie pracy dla poprawienia bytu w innym państwie unijnym, co jest powodem zerwania więzi z krajem, bo wielu decyduje się pozostać tam, gdzie lepiej.
W przeciwieństwie do Konstytucji 3 Maja w „Karcie” nie ma odniesienia do Boga.
Konstytucja 3 Maja, to Ustawa Rządowa z dnia 3 maja 1791 roku. Uważa się ją za pierwszą w Europie konstytucję czasów nowożytnych. Była wielkim osiągnięciem tamtych czasów.
Jak wszystko, co jest nowością, miała swoich zwolenników i przeciwników.
Przyjęcie Konstytucji odbywało się w warunkach zamachu stanu. Gwardia Królewska i oddziały wojskowe, pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego, strzegły bezpieczeństwa obrad w Zamku Królewskim w Warszawie. Projekt konstytucji krytykowała opozycja sejmowa Poseł kaliski, Jan Suchorzewski, wyciągnął na środek sali swojego kilkuletniego syna, wołając: „Zabiję własne dziecię, aby nie dożyło niewoli, którą ten projekt krajowi gotuje.” Konstytucja jednak została przyjęta większością głosów, co zostało gromkimi oklaskami przyjęte przez tłum znajdujący się pod zamkiem. Radość z uchwalenia tak ważnej ustawy trwa do dzisiaj i jest powodem do dumy Polaków.
Obchody rocznicy konstytucji były zakazane podczas zaborów, a ponownie wprowadzone zostały w 1919 roku. Potem były wstrzymane na czas II wojny światowej i w czasach PRL- u, na nowo zostały powołane w 1990 roku po zmianach ustroju. Odtąd dzień 3 maja jest obchodzony jako święto kościelne i narodowe.
Konstytucja dała władzę narodowi. Zrównała wszystkie stany. Wprowadziła prawo powszechnej niepodległości (dla szlachty i mieszczaństwa) oraz trójpodział władzy na : ustawodawczą (dwuizbowy parlament), wykonawczą – król i sądowniczą . Ograniczała nadmierne immunitety prawne i przywileje szlachty zagrodowej. W pewnym stopniu ograniczała demokrację, pozbawiając, szlachtę bez majątków praw politycznych.
Z kolei mieszczanie uzyskali prawa do – bezpieczeństwa osobistego, prawo do posiadania ziemskich majątków, także prawo do zajmowania stanowisk w administracji jak i prawo do zajmowania stanowisk oficerskich oraz prawo do nabywania szlachectwo. Miasta stały się wolne. Projekt rządowy obejmował również opieką pospólstwo. Konstytucja przyczyniła się do zniesienia poddaństwa chłopów i nadania praw wyborczych. Poza tym Konstytucja uznawała katolicyzm za religię panującą, równocześnie pozostawiając swobodę wyznań.
Dużym osiągnięciem było zniesienie Unii Polsko – Litewskiej na rzecz państwa unitarnego – Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów.
Elekcję w ramach dynastii wprowadzono zamiast wolnej elekcji. Tron miał stać się dziedziczny. Zabroniono też stosowania liberum veto i konfederacji. Dużą rolę przywiązywano do rozwoju edukacji i wychowania. Przewodniczącym Komisji Edukacji Narodowej został prymas.
Święto Trzeciego maja odgrywa ogromne znaczenie w dziejach narodu polskiego, dlatego jego kolejne rocznice są uroczyście obchodzone.
Sto lat po ogłoszeniu Konstytucji trzeciego maja Jan Matejko namalował obraz jej poświęcony. Dzieło przedstawia postaci historyczne . Wśród nich są : Stanisław Małachowski – marszałek Sejmu Wielkiego, posłowie – Aleksander Linowski i Ignacy Zakrzewski, którzy nieśli marszałka w pochodzie, przemieszczającym się ulicą Świętojańską wśród rozentuzjazmowanego i wiwatującego tłumu. W tle widoczna jest fasada Zamku królewskiego. Jest też i Tadeusz Kościuszko z bandażem na głowie. W środku obrazu scena – przeciwny Konstytucji, Jan Suchorzewski zamierza zabić nożem swego synka, lecz powstrzymuje go od tego Stanisław Kulbicki. Król Stanisław August Poniatowski, w koronacyjnym płaszczu, zarzuconym na ramiona wchodzi po schodach do kolegiaty. Na obrazie znajduje się pod baldachimem księżna kurlandzka z wieńcem laurowym – Dorota Biron., tuż za nią Elżbieta Grabowska z Szydłowskich, przyjaciółka króla, matka jego dzieci. Prezydent Warszawy Jan Dekert z córką Marianną wita króla. Widzimy też Sapiehę i Zamoyskiego oraz Stanisława Staszica i Hugo Kołłątaja, twórców Konstytucji.
Po uchwaleniu Konstytucji 3 maja Franciszek Karpiński napisał – „Na dzień trzeci maja szczęśliwie dosyłek konstytucji kraju”. W tym utworze poeta wysławia reformy i mówi o świątecznym nastroju, jaki niesie ze sobą rządowa ustawa.
Polacy zawsze doceniali wielkość Konstytucji 3 Maja, dlatego w szczególny sposób świętują ten dzień, w którym po oficjalnych uroczystościach odbywają się liczne festyny , zawody i występy. Skąd jesteśmy, tam nasz dom i nasze odnoszenie się do tradycji i ważnych wydarzeń historycznych, związanych z krajem.
Krystyna Jadamska – Rozkrut 3 maja 2011 r.
