Maria Wirtemberska, właściwie Maria Anna z Czartoryskich księżna von Württemberg-Montbéliard, urodziła się w Waeszawie, 15 marca 1768 roku. Była polską arystokratką, ale również pisarką i filantropką; córka Adama Czartoryskiego i Izabeli Czartoryskiej. Do roku 1782 wychowywała się w warszawskim Pałacu Błękitnym, skąd przeprowadziła się wraz z rodziną do Puław.
W 1784 wyszła za mąż za księcia Ludwika Wirtemberskiego. Po niespełna dziesięciu latach małżeństwo doszło do rozwodu. Przyczyną rozstania była zdrada Rzeczypospolitej przez Ludwika.
Najchętniej spędzała czas w Warszawie. W latach 1798-1804 lata spędzała w Puławach, a zimy w Wiedniu. W Warszawie zaczęła prowadzić salonik literacki. Jednym z gości był m.in. Julian Ursyn Niemcewicz. Brała również udział w posiedzeniach Towarzystwa Iksów.
Zauroczyła ją niewielka wieś Pilica na Mazowszu; po niedługim czasie kupiła ją. Urządziła pilicki park, który bardzo szybko zdobył sławę i uznanie. Po powstaniu listopadowym Wirtemberska przekazała wieś swojemu synowi, po czym wyjechała do Francji. Zamieszkała wraz ze swoim bratem, Adamem Jerzym.
Najważniejszym dziełem w jej literackiej karierze jest „Malwina” – utwór uznawany za pierwszą polską powieść psychologiczno-obyczajową. Inne powieści arystokratki to m.in. „Powieści wiejskie” i „Niektóre zdarzenia, myśli i uczucia doznane za granicą”.
Jako kobieta była podziwiania przez Ludwika Kropińskiego, który oddawał jej hołd w swoich utworach.
Zmarła 21 października 1854 roku w Paryżu.
Źródła:www.wikipedia.pl, „Z kręgu Marii Wirtemberskiej. Antologia.”
Hanna Szczesiak 2009.03.18
