30.08. Łódź (PAP) – Na zakończenie obchodów 65. rocznicy likwidacji przez Niemców Litzmannstadt Ghetto, w sobotę łódzkim Teatrze Wielkim wykonano symfonię „Siedem bram Jerozolimy” Krzysztofa Pendreckiego; odbyło się też premierowe wykonanie innego dzieła kompozytora: „Kadisz. Łódzkim Abramkom, którzy chcieli żyć. Polakom, którzy ratowali Żydów”. Dyrygował sam Krzysztof Penderecki.
Na widowni zasiedli m.in. marszałek Senatu Bogdan Borusewicz, wicemarszałek Sejmu Stefan Niesiołowski, przedstawiciele kancelarii prezydenta RP, ministrowie, naczelny Rabin Polski Michael Schudrich i przewodniczący Rady Instytutu Pamięci Yad Vashem Szewach Weiss. Obok gości zgromadzonych w Teatrze, koncert obejrzało kilkuset łodzian na czterech telebimach ustawionych przed łódzką operą.
Prezydent miasta Jerzy Kropiwnicki, nawiązując do tegorocznych obchodów rocznicy likwidacji łódzkiego getta, powiedział, że „Łódź odzyskała pamięć”. „W tym roku postanowiliśmy wspominając zamordowanych, umęczonych, oddać także cześć tym, którzy to piekło przeżyli oraz tym, którzy wykazali się największym bohaterstwem tym, którzy Żydów ratowali, tu i gdzie indziej” – mówił przed rozpoczęciem koncertu Kropiwnicki.
Podkreślił, że pamięć o tragedii ofiar getta wróciła i żyje. Przypomniał o obowiązków moralnym, który ciąży na wszystkich, by „stanąć po stronie ofiar”. „Dla uczciwego człowieka, dla uczciwego społeczeństwa istnieje tylko jedno wyjście. Stanąć po stronie ofiary. Krzyczeć z nią albo krzyczeć za nią i krzyczeć głośno, nie do Boga, ale tu, by słyszeli to ludzie. I by nigdy nie dopuścili do tego, by zbrodniarz uszedł bezkarnie. Łódź odzyskała pamięć, Łódź stanęła po stronie ofiar” – powiedział prezydent miasta.
Galowy koncert poprzedziła ceremonia na zakończenie szabatu. Hawdalę wykonali światowej sławy kantorzy Benzion Miller i Moshe Schulhof. Podczas koncertu swoją premierę miało najnowsze dzieło Krzysztofa Pendereckiego, napisana na zamówienie miasta, pieśń pamięci ofiar getta i Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W utworze „Kadisz. Łódzkim Abramkom, którzy chcieli żyć. Polakom, którzy ratowali Żydów” kompozytor
wykorzystał fragmenty poezji Abrama Cytryna, młodego poety z getta, który zginął w obozie Auschwitz-Birkenau. W pieśń wkomponowane zostały również słowa kadiszu oraz cytaty z Lamentacji Jeremiasza wg Biblii Gdańskiej. Partie solowe wykonali: sopranistka Olga Pasiecznik, a recytacje i część narracyjną – tenor Alberto Mizrahi oraz Daniel Olbrychski.
Symfonia „Siedem bram Jerozolimy” powstała w 1996 r. na zamówienie Jerozolimy z okazji jubileuszu 3000 lat istnienia tego miasta. Utwór rozpisany jest na orkiestrę, trzy chóry mieszane, pięć głosów solowych i recytatora. Dzieło ma charakter oratoryjny i składa się z siedmiu części. Utwór Pendereckiego zawiera odwołania do Psalmów i wybranych fragmentów ksiąg Starego Testamentu.
W łódzkim wykonaniu Krzysztof Penderecki dyrygował połączonymi orkiestrami Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina oraz Teatru Wielkiego w Łodzi. Jako soliści wystąpili sopranistki: Izabela Matuła i Izabela Kłosińska, mezzosopranistka Agnieszka Rehlis, tenor Adam Zdunikowski oraz bas Romuald Tesarowicz. Narrację po hebrajsku poprowadził Alberto Mizrahi. Wystąpiły także chóry łódzkiej opery, Filharmonii Łódzkiej oraz Opery i Filharmonii Podlaskiej.
Niemcy utworzyli getto łódzkie w lutym 1940 r. Łącznie przebywało tam ok. 220 tys. osób. W styczniu 1942 roku rozpoczęły się masowe deportacje Żydów z getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, później – do obozu Auschwitz-Birkenau. Całkowita likwidacja getta nastąpiła w sierpniu 1944 roku; 29 sierpnia ostatni transport mieszkańców Litzmannstadt Getto wyjechał do obozu Auschwitz-Birkenau. Według różnych źródeł, z łódzkiego getta ocalało jedynie 7-13 tysięcy osób. (PAP)
