Franciszek Pieczka to jeden z najbardziej cenionych i znanych polskich aktorów. Niezapomniany Gustlik z filmu „Czterej pancerni i pies”, wybitny aktor filmowy i teatralny. Urodził się 18 stycznia 1928 roku w miejscowości Godów. W roku 1954 ukończył PWST w Warszawie. Franciszek Pieczka wychował się na Śląsku, w rodzinie górniczej. Zanim na dobre rozpoczął przygodę z aktorstwem, pracował w kopalni, w Chorzowie. Pierwsze kroki stawiał na scenach Teatru Dolnośląskiego w Jeleniej Górze i Teatru Ludowego w Nowej Hucie. Jako aktor filmowy debiutował w filmie Andrzeja Wajdy „Pokolenie” w roku 1954. Później były kolejne role w „Matce Joannie od Aniołów” w roku 1960 w reżyserii Jerzego Kawalerowicza i „Rękopis znaleziony w Saragossie” w roku 1964 Jerzego Hasa Rok 1960 to przełom dla Franciszka Pieczki, rozpoczynają się wtedy zdjęcia do serialu „Czterej Pancerni i pies”. Wcieli się tam w postać Gustlika Jelenia, członka załogi czołgu „Rudy”. Występuje wspólnie z Januszem Gajosem, Włodzimierzem Pressem i Romanem Wilhelmim. Rola w tym serialu przyniosła Franciszkowi Pieczce niesamowitą popularność. A sam serial w roku 1995 wygrał w plebiscycie Telewizji Polskiej na najbardziej lubiany polski serial. Grając w serialu Pieczka wystąpił jeszcze w dwóch innych filmach Henryka Kluby: „Chudy i inni” i „Słońce wschodzi raz na dzień”. Kolejny ważny film w jego karierze to „Żywot Mateusza” Witolda Leszczyńskiego. Pieczka stworzył w nim tragiczną postać nadwrażliwego mężczyzny, który ma duszę dziecka. Dalej pojawia się w takich filmach: „Perła w koronie”, „Sól ziemi czarnej”, „Paciorki jednego różańca” Kazimierza Kutza, „Wesele” Andrzeja Wajdy, „Chłopi” Jana Rybkowskiego. Kolejne kreacje aktorskie , zapadające w pamięć Franciszek Pieczka tworzy grając starego Kiemlicza w „Potopie” Jerzego Hoffmana, bogatego fabrykanta Muellera w „Ziemi obiecanej” Andrzeja Wajdy. Jednocześnie cały czas występuje w teatrze. Obecnie jest związany z Teatrem Powszechnym w Warszawie. Wystąpił między innymi w takich sztukach: ”Antygona”, „Wróg ludu”, „Kartoteka”. W latach dziewięćdziesiątych Franciszek Pieczka rozpoczyna współpracę ze znakomitym reżyserem Janem Jakubem Kolskim. Współpraca zaowocuje tytułową rolą w filmie „Jańcio Wodnik”. Za tą role Franciszek Pieczka zdobywa w roku 1993 Złotego Lwa na festiwalu w Gdyni za pierwszoplanową rolę męską. Wspólnie z Kolskim nakręcą jeszcze „Szablę komendanta” i „Historię kina w Popielawach”. W roku 2001 Jerzy Kawalerowicz powierza mu rolę Świętego Piotra w filmie „Quo vadis” , z której aktor wywiązuje się znakomicie. Franciszek Pieczka zagrał w ponad 100 filmach polskich , a także zagranicznych. Mówi o sobie , że ma szczęście do reżyserów zarówno filmowych i teatralnych. W plebiscycie tygodnika „Polityka” na najlepszych polskich aktorów XX wieku zajął 10 miejsce. Kazimierz Kutz tak pisał o Franciszku Pieczce w jednej ze swoich książek: „Posiwiał, ale i wypiękniał, może spokojnie przyjąć rolę Pana Boga”. Obecnie możemy go oglądać w powtórkowych odcinkach serialu „Ranczo”.
Ważniejsze nagrody i odznaczenia
1955 Medal 10-lecia PRL
1967 Nagroda Ministra Obrony Narodowej za rolę w serialu „Czterej Pancerni i pies” ,
1974 Złoty Krzyż Zasługi
1984 Złoty Ekran – nagroda przyznawana przez tygodnik „ Ekran”
1993 nagroda za rolę męską w filmie „Jancio Wodnik”
1996 Wielki Splendor-nagroda Teatru Polskiego Radia
1998 Krzyż Komandorski z Gwiazdą Odrodzenia Polski,
Nagroda Towarzystwa Przyjaciół Śląska w Warszawie
2008 Złoty Medal Gloria Artis – Zasłużony Kulturze
2009 Super Wiktor za całokształt osiągnięć
Filmografia
1954 „Pokolenie”, 1957 „Zagubione uczucia”, 1958 „Kalosze szczęścia”, 1961 „Zaduszki”, 1961 „Matka Joanna od Aniołów”, 1961 „Kwiecień”, 1961 „Rodzina Milcarków”, 1962 „Szpital”, 1962 „Nad rzeką”, 1962 „Głos z tamtego świata”, 1962 „Drugi brzeg”, 1963 „Zacne grzechy”, 1963 „Ich dzień powszedni”, 1963 „Daleka jest droga”, 1964 „Skąpani w ogniu”, 1964 „Rękopis znaleziony w Saragossie”, 1964 „Późne popołudnie”, 1964 „Bigos”, 1965 „Walkower”, 1965 „Gdzie jest trzeci król?”, 1966 „Chudy i inni”,1966-1970 „Czterej pancerni i pies”, 1967 „Żywot Mateusza”, 1967 „Słońce wschodzi raz na dzień”, 1968 „Włóczęga”, 1970 „Wyzwolenie”, 1970 „Legenda”, 1970 „Hydrozgadka”, 1970 „Dziura w ziemi”, 1971 „Album polski”, 1971 „Punkt wyjścia”, 1971 „Przystań”, 1971 „Przez dziewięć mostów”, 1971 „Perła w koronie”, 1971 „Kłopotliwy gość”, 1971 „Kareta”, 1972 „Wesele”, 1972 „Szklana kula”, 1972 „Piłat i inni”, 1972 „Kaprysy Łazarza”, 1973 „Chłopi”, 1973 „Ziemia obiecana”, 1974 „Potop”, 1974 „Pełnia nad głowami”, 1974 „Gniazdo”, 1976 „Złota kaczka”, 1976 „Blizna”, 1977 „Okrągły tydzień”, 1978 „Samosierra 1808”, 1979 „Wiśnie”, 1979 „Placówka”, 1979 „Paciorki jednego różańca”, 1979 „Biały Mazur”, 1979 „Ród Gąsienniców”, 1980 „Ciosy”,1980 „Królowa Bona”, 1981 „Ryś”, 1981 „Konopielka”, 1982 „Matka królów”, 1982 „Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny”,1982-1986 „Blisko, coraz bliżej”, 1983 „Na odsiecz Wiedniowi”,1983 „Austeria”, 1984 „Sprawa się rypła”,1985 „Siekierezada”, 1985 „Dziewczęta z Nowolipek”, 1986 „Rykowisko”, 1986 „Przyjaciel wesołego diabła”, 1986 „Chrześniak”, 1987 „Wierna rzeka”, 1987 „Do domu”, 1990 „Pogrzeb kartofla”, 1992 „Szwadron”, 1992 „Pograbek”, 1993 „Przypadek Pekosińskiego”, 1993 „Jańcio Wodnik”, 1993 „Dwa księżyce”,1993-1994 „Bank nie z tej ziemi”, 1995 „Grający z talerza”, 1995 „Dzieje mistrza Twardowskiego”, 1995 „Cudowne miejsce”, 1996 „Szabla od komendanta”, 1998 „Historia kina w Popielawach”, 2000 „Syzyfowe prace”, 2001 „Requiem”, 2001 „Quo vadis”, 2006 „Jasminum”, 2007 „Ranczo Wilkowyje”,2008 „Hotel pod żyrafą i nosorożcem”.
Agnieszka Kowalczyk 2010-02-20
