Bramkarz polskiej sztuki awangardowej

Bramkarz polskiej sztuki awangardowej

Zdzisław Sosnowski, urodzony w 1947 roku, znany także pod imieniem Ghislave Sosnowski, to polski teoretyk i przede wszystkim artysta, wykorzystujący medium eksperymentalnego filmu i fotografii, sztuki performance oraz audio artu. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych we Wrocławiu, gdzie otrzymał dyplom z malarstwa w pracowni Alfonsa Mazurkiewicza. I przekazu telewizyjnego w pracowni prof. Leszka Kućmy.  W 1982 roku wyjechał do Francji, gdzie obecnie mieszka i pracuje. 

Zdzisława Sosnowskiego uważa się za jedną z czołowych postaci polskiej neoawangardy artystycznej lat 70., kiedy to poznał Andrzeja Lachowicza, Natalię LL i Zbigniewa Dłubaka, brał też udział w pierwszych awangardowych wystawach we wrocławskiej Galerii Permafo. W tych latach powstały jego pierwszy filmy, projekty spod znaku land-artu oraz sytuacje rejestrowane za pomocą fotografii. Jego początkowe filmy charakteryzowały się prostotą I nieskomplikowaną fabułą ("Zdjęcie czapki", "Czyszczenie ryb"). Ich akcja ograniczała się jedynie do rejestracji najprostszych czynności. 

W 1974 roku Zdzisław Sosnowski rozpoczął swój najsłynniejszy cykl „Goalkeeper”, na który składał się film, fotografie oraz slajdy. Cykl ten pokazał po raz pierwszy już rok później na głośnej wystawie „Aspekty Nowoczesnej Sztuki Polskiej”, której był organizatorem, zaś w 1977 roku „Goalkeeper” był pokazywany na Biennale w Paryżu. W pracy tej artysta czerpie z własnych doświadczeń – w młodości sam był bramkarzem przez wiele lat w klubie sportowym Calisia Kalisz, porusza także problem medialnej popularności gwiazd, w tym przypadku futbolu, świadomie kreując własny mit i wizerunek medialny. Sosnowski, który stworzył postać bramkarza, odnosi się do fascynacji piłką nożną, która była tak widoczna w Polsce początku lat 70-tych. Natomiast film składa się z dwóch części: w pierwszej z nich występuje sam Zdzisław Sosnowski, ubrany w biały garnitur, czarny kapelusz i z cygarem w ustach, występuje w roli tytułowego „goalkeepera”, a towarzyszy mu aplauz tłumu, zwłaszcza młodych dziewczyn. Druga część filmu przenosi widza do mieszkania, gdzie widać nogi kobiety, która próbuje odebrać piłkę ściskaną przez leżącego mężczyznę. Pracę tą krytycy interpretowali na wiele płaszczyznach: m.in. jako próba przedstawienia relacji między kobietą i mężczyzną lub jako kpina ze współczesnej pogoni za sukcesem. Warstwę dźwiękową buduje w tym video przyspieszony oddech kobiety. By móc analizować tworzenie współczesnych mitów przez mass media, Sosnowski starał się przejąć i wykorzystać język rządzący kulturą masową, rezygnując z języka sztuki. Poprzez ten zabieg, praca „Goalkeeper” przez wielu historyków sztuki jest uważana za pracę, która przeniosła Sosnowskiego na pozycję postkonceptualisty. Ponadto, oprócz tego, że cykl „Goalkeeper” istniał w przestrzeniach galerii, Sosnowski umieszczał zdjęcia z tego cyklu w pozaartystycznych magazynach sportowych, a w katalogach wystaw i pismach artystycznych publikował wywiady ze sobą jako z prawdziwym, tytułowym bramkarzem. W wywiadach tych niejednokrotnie wykorzystywał biograficzne fakty, przez co grał niejako z własną tożsamością, odgrywał postać ze swoich marzeń zdefiniowanych przez świat popkultury. 

W kolejnych latach, tzn. 1978-1979, wraz z swoją żoną Teresą Tyszkiewicz, zrealizował pracę "Stałe zajęcie", która została zapisana na materiale i filmowym, i fotograficznym. "Stałe zajęcie" to analiza problemu relacji damsko-męskich, a także próba określenia źródeł konfliktów wynikających z odmiennego sposobu myślenia i odczuwania między kobietą i męzczyzną.

Działalność Sosnowskiego nie ograniczała się tylko do roli twórcy. We Wrocławiu współtworzył Galerię Sztuki Aktualnej oraz współpracował z galerią Permafo. Natomiast w Warszawie kierował Galerią Współczesną, wraz z Jackiem Drabikiem i Januszem Haką. W 1975 roku współorganizował głośną wystawę "Aspekty Nowoczesnej Sztuki Polskiej", na której pokazał swoją pracę "Goalkeeper/Bramkarz". W kolejnych latach prowadził Galerię Studio, założoną przez artystę Józefa Szajnę. Sosnowski prezentował tam prace m.in. Sol Le Witta i Mario Merza. W roku 1980 był współzałożycielem Związku Twórców Filmowych "Remont" (1980).

Przez wiele lat twórczość Zdzisława Sosnowskiego zdawała się być zapomniana. Jednak za sprawą dużego zainteresowania krytyki polską sztuką awangardową lat 70., coraz częściej możemy spotkać sie z przeglądem prac Sosnowskiego. W 2008 roku została zorganizowana wystawa w galerii Foto-Medium-Art w Krakowie, która miała przybliżyć sylwetkę Sosnowskiego polskiej publiczności. Był to przegląd prac od lat 70-tych, aż do początku XXI wieku. Początkowe prace były swoistymi badaniami mediów – głównie fotografii i filmu, które ujawniały szczególne zainteresowanie autora semiotyką obrazu. Zostały pokazane dokumentacje doświadczeń: „Ziemniaki”, „Okulary”, „Uśmiechy”, „Mała/wielka zmiana” oraz w filmach „Proste czynności”, „Jedzenie”. Natomiast współczesne prace – czyli wielkoformatowe „My Time” (2000) i „Kolekcjonerzy much” (2007) – zostały wykonane z wykorzystaniem technik komputerowych, są rozwinięciem poruszanej już wcześniej tematów takich jak autokreacja, autorefleksja i tautologia.

W 2009 roku w poznańskiej Galerii Piekary odbyła się indywidualna wystawa Zdzisława Sosnowskiego „Goalkeeper Forever”, której tytuł jest wyraźnym nawiązaniem do powstającego od 1974 roku cyklu prac p.t. „Goalkeeper”. Na wystawie zostały pokazany film oraz fotografie z tego cyklu, a także film „Robokeeper” z 2009 roku, który stał się szczególnego rodzaju kontynuacją cyklu. Tym razem, artysta wcielił się tu w rolę widza, który siedzi na fotelu przed szklanym ekranem monitora i ogląda mecz piłki nożnej. W filmie pojawia się także wątek sztucznego, zautomatyzowanego bramkarza (tytułowego Robokeepera), który specjalnie zaprogramowany i wykonany z syntetycznego włókna, umiałby wybić z bramki każdą piłkę. 

Share

Written by:

3 883 Posts

View All Posts
Follow Me :