Sztuka Jerzego Nowosielskiego jest jedyna w swoim rodzaju – nie sposób pomylić obrazów tego malarza z malowidłami innych artystów. Bohaterkami niezwykłych dzieł Nowosielskiego są najczęściej kobiety, których ciała są zazwyczaj nagie lub odziane w skąpe stroje o sportowym kroju. Tematyka obrazów Jerzego Nowosielskiego obejmuje również cechujące się niezwykłą kompozycją krajobrazy (głównie miejskie) oraz martwe natury z pogłębiona perspektywą.
Jerzy Nowosielski przyszedł na świat w 1923 roku w Krakowie. W latach 1937-1939 podróżował on do Lwowa, w którym miał okazję zwiedzić słynące z bogatej kolekcji ikon Muzeum Ukraińskie. We wczesnej młodości artysta zwiedzał także Ławrę Poczajowską na Wołyniu, gdzie kilka lat później powrócił, by wstąpić do tamtejszego klasztoru. Nie pozostał w nim jednak długo, ponieważ choroba zmusiła go do powrotu do Krakowa w celu kontynuowania leczenia. Fascynacja Nowosielskiego ruskimi ikonami niemal zsynchronizowała się w czasie z zainteresowaniem europejską sztuką dwudziestego wieku. Wspomnienia ikon, które artysta podziwiał w Ławrze oraz poznane przez niego później idee surrealizmu odbijają się na całej twórczości malarza i współtworzą cechy, dzięki którym jego styl jest od razu rozpoznawalny.
W 1940 roku artysta podjął studia na Wydziale Malarstwa Dekoracyjnego w krakowskiej Kunstgewerbeschule. W 1945 roku jego nazwisko widniało na liście studentów Akademii Sztuk Pięknych, jednak rok później malarz przerwał naukę. Swoją edukację artystyczną Nowosielski zakończył dopiero w 1961 roku, kiedy to udało mu się zdać ostatnie egzaminy i ostatecznie opuścić mury krakowskiej uczelni.
W tym samym czasie malarz przyłączył się do grupy artystów zrzeszonych wokół osoby Tadeusza Kantora. W 1947 roku Jerzemu Nowosielskiemu zaproponowano posadę asystenta Kantora w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. W ten sposób rozpoczęła się działalność pedagogiczna artysty, która została na krótko przerwana z powodu zwolnienia Kantora, lecz już w roku 1957 malarz objął kierownictwo pracowni Projektowania Tkanin Dekoracyjnych w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. Pięć lat później artysta zdecydował się na powrót do Krakowa, gdzie zaczął wykładać na tamtejszej ASP. Praca pedagoga przyniosła mu zaszczytny tytuł profesora i trwała aż do 1993 roku. W międzyczasie Nowosielski uczestniczył także w licznych wydarzeniach artystycznych, spośród których szczególnie istotna była inicjująca okres realizmu socjalistycznego konferencja plastyków w Nieborowie oraz słynna wystawa Dziewięciu w 1955 roku.
Najwcześniejsze obrazy Jerzego Nowosielskiego datuje się na lata czterdzieste dwudziestego wieku. Wtedy to właśnie powstały inspirowane twórczością Modiglianiego akty oraz obrazy przedstawiające sylwetki pełnych powagi i dostojeństwa kobiet. Charakterystyczne dla tego okresu są obrazy: „Portret żony artysty” i „Kobieta na plaży”.
Następne dziesięciolecie przyniosło liczne obrazy i rysunki kompozycji sadomasochistycznych, takich jak „Egzekucja”, oraz wyraźne zainteresowanie przedstawianymi w nietypowy sposób sportsmenkami. Obrazy gimnastyczek, pływaczek, koszykarek i innych uprawiających sport kobiet powstawały również w latach sześćdziesiątych. Te specyficzne malowidła przedstawiają sylwetki kobiet przyjmujących nietypowe pozycje, które w żaden sposób nie kojarzą się z wykonywanymi przez nie czynnościami. Co więcej, sportsmenki są niekiedy pozbawione istotnych części ciała, które wychodzą poza ramy obrazów. Przykładem na niezwykłe przedstawienie postaci przez Nowosielskiego jest dzieło pt. „Gimnastyczka”. Nietypowa jest sama kompozycja obrazu, gdyż główna i jedyna zarazem postać została wciśnięta w lewy bok płótna, a dla pozornej równowagi prawą część obrazu wypełnia lustrzane odbicie dziewczyny. Sportsmenka ukazana jest od tyłu i nieco z boku – nie widzimy nawet jej twarzy, gdyż wystaje ona poza ramy dzieła. Choć naprężone mięśnie i wyraźnie zarysowane ścięgna wskazują na wysiłek, trudno dostrzec jakiekolwiek przejawy ruchu postaci, która jak wskazuje tytuł, jest przecież gimnastyczką.
Niezwykłe jest też przedstawienie czarnoskórej pływaczki, której błyszczące ciało przypomina raczej egzotyczne drewno niż ludzką skórę. Portret pływaczki ukazuje wyłącznie głowę, szyję, dekolt oraz zarys rąk sportsmenki. Wszystkie elementy ciała, które odgrywają decydującą rolę podczas pływania zostały przez Nowosielskiego całkowicie pominięte. Nie widzimy więc nóg kobiety oraz jej tułowia, a ginące w ciemnym tle ręce ukazane zostały tylko do linii łokcia. Gdyby nie tytuł obrazu („Czarna pływaczka”) oraz rozwarte szeroko usta dziewczyny, widz nie byłby w stanie skojarzyć postaci z jakimkolwiek sportem.
Oprócz licznych dzieł poświęconych sportsmenkom, Jerzy Nowosielski tworzył także niezwykłe martwe natury. Te najbardziej znane charakteryzowały się zastosowaniem bardzo jasnych, lecz wyrazistych kolorów przedmiotów, których kształty podkreślał czarny kontur. Prowadziło to do efektu wytworzenia się wewnętrznego światła bijącego z malowanych przez artystę garnuszków i wiaderek.
Charakterystyczne są także krajobrazy cechujące się nietypową kompozycją i odrealnieniem widoków oraz postaci. Dużą grupę dzieł stanowią również akty oraz półakty, które przestawiają najczęściej surrealistycznie powyginane ciała kobiet lub hieratyczne sylwetki ludzi wzorowanych na postaciach z ikon. Przykładami mogą być takie dzieła, jak: „Półakt czarny” lub „Akt z oknem”. Jerzy Nowosielski tworzył także liczne polichromie i mozaiki, które zdobią kilkanaście polskich cerkwi.
Oprócz malowania Nowosielski zajmuje się także zagadnieniami dotyczącymi religii i sztuki, a w szczególności związków mistyki i erotyki. Prezentuje on swoje prace na licznych wystawach, a ponadto dba o rozwój młodych polskich twórców. W 1996 roku wraz z żoną założył Fundację Nowosielskich, której zadaniem jest nagradzanie i promowanie wyróżniających się talentem artystów.
Nina Kinitz 21 grudnia 2008
