Trzytomowa publikacja zawiera wybór tekstów poświęconych kwestii antysemityzmu autorstwa wielu znanych postaci życia intelektualnego i politycznego XX wieku. Znaleźli się wśród nich pisarze: Czesław Miłosz, Maria Dąbrowska, Kazimiera Iłłakowiczówna, Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Mieczysław Jastrun czy Tadeusz Różewicz; filozofowie: Leszek Kołakowski, Barbara Skarga; historycy: Andrzej Friszke, Paweł Machcewicz czy Jerzy Holzer oraz politycy: Włodzimierz Cimoszewicz i Aleksander Kwaśniewski, a także duchowni: prymas Józef Glemp i abp Józef Życiński.
„Inspiracją do powstania tej antologii była dla mnie rozmowa, jaką przeprowadziłem przed osiemnastu laty w Sydney z szefem tamtejszej społeczności żydowskiej. Był on zdania, że Polacy wyssali antysemityzm z mlekiem matki i cała kultura polska jest nim przesiąknięta. Mówił tak, chociaż nie znał polskiego, a dla mnie to spotkanie stało się impulsem do przygotowania publikacji stanowiącej pewien wybór, przegląd tekstów polskich intelektualistów i członków elity publicznej, dotyczących kwestii antysemityzmu” – opowiadał redaktor antologii Adam Michnik.
Jak zaznaczył, jego celem było uzupełnienie luki w społecznej wiedzy na temat postaw elit odnośnie tej kwestii oraz łamanie istniejących stereotypów opartych na niewiedzy. „W powszechnej opinii bowiem funkcjonują dwie opinie – albo, że w Polsce nie było żadnych antysemitów albo, że Polacy to naród antysemicki. Przeprowadziłem tu oczywiście świadomą selekcję tekstów, nie opatrując ich własnym komentarzem, by umożliwić czytelnikowi wyrobienie niezależnej opinii. Zależało mi na ukazaniu spektrum różnych postaw, zarówno antysemickich, jak i ten antysemityzm zwalczających” – mówił Michnik.
W jego ocenie, w ciągu ostatnich 20 lat nastąpił znaczny przełom w tej kwestii, a Polacy zaczęli „zmagać się z tymi demonami własnej historii”. „Chciałbym, aby także ta antologia stanowiła część namysłu na ten temat, który nadal dzieli opinię publiczną. Zależało mi nie na stawianiu fundamentalnych pytań czy komentowaniu, ale ukazaniu wielości poglądów przedstawicieli różnych opcji politycznych i światopoglądowych. Taka była idea publikacji” – podsumował redaktor antologii. (PAP)
akn/ abe/
