Pomiędzy sześciennymi bryłami bloków, niedaleko ruchliwej ulicy Szpitalnej znajduje się ogromna brama, za którą rozpościera się przestrzeń liczącej ponad sto lat nekropolii. Niewiele brakowało, by zabytkowy cmentarz parafialny parafii Najświętszego Serca Jezusa i św. Floriana nie przetrwał do naszych czasów. I to nie za sprawą wojen, lecz z powodu decyzji władz Poznania, które w 1961 roku postanowiły przekształcić go w obszar zieleni miejskiej. Na szczęście plany te nie doszły do skutku i dzisiaj jedynym zagrożeniem dla jeżyckiego cmentarza jest już tylko upływ czasu, który stopniowo niszczy zabytkowe mogiły.
Początki nekropoli sięgają 1905 roku – wtedy to ksiądz Wacław Mayer urzeczywistnił swoje marzenie o stworzeniu cmentarza dla parafian z kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Floriana. Jeżyckie miejsce spoczynku przetrwało zawieruchę I wojny światowej. W 1932 roku pośrodku alei lipowej postawiono Pomnik Serca Jezusowego zwany także Pomnikiem Wdzięczności. Posąg ten miał być wyrazem pamięci o parafianach poległych w latach 1914-1920. Autorem projektu tejże statui był malarz i architekt – Lucjan Michałowski.
Po zakończeniu II wojny światowej, gdy można było przypuszczać, że nic już nie zagrozi zabytkowemu cmentarzowi, władze miasta zadecydowały o zamknięciu nekropolii. Powodem była bliska obecność jeżyckich bloków oraz brak terenów zielonych w okolicy. W listopadzie 1961 roku zamknięto nekropolię i rozpoczęto ekshumację zwłok. Po upływie czterdziestu lat na miejscu zabytkowego cmentarza miał powstać osiedlowy park.
Na początku lat osiemdziesiątych pojawiła się szansa na uratowanie nekropolii. W 1981 roku wydano pozwolenie na budowę parafii Chrystusa Dobrego Pasterza, która miała sąsiadować z kaplicą cmentarną, a trzy lata później jeżycki cmentarz został wpisany do Państwowego Rejestru Zabytków.
Musiało jednak minąć trochę czasu, zanim nekropolia zaczęła pełnić dawną funkcję. Dopiero w 1995 roku na cmentarzu wznowiono grzebanie zmarłych.
Od tego czasu zabytkowe mogiły podlegają stałej opiece konserwatorów. Odrestaurowano także neoromańską kaplicę św. Barbary oraz podjęto kroki w kierunku przywrócenia cmentarzowi naturalnej roślinności, która zdobiła go w latach jego świetności. W 2004 roku odnowiono słynny Pomnik Wdzięczności. Prace konserwatorskie polegały między innymi na zmianie pozycji prawej dłoni Chrystusa, która została w przeszłości niewłaściwie osadzona, uzupełnieniu fragmentów ręki figury oraz renowacji bazy posągu.
Na cmentarzu położonym u zbiegu ulic Nowina i Szpitalna pochowano wiele zasłużonych osób. Wystarczy wspomnieć choćby o Adamie Wodziczce – pomysłodawcy utworzenia Wielkopolskiego Parku Narodowego, Januszu Zeylandzie – mikrobiologu i pediatrze oraz Antonim Skotarczaku – Kawalerze Orderu Virtuti Militari.
Jeżycką nekropolię warto zwiedzić nie tylko ze względu na jej bogatą historię, ale również unikalny charakter tego miejsca. Liczące sobie ponad sto lat fragmenty małej architektury, tablice nagrobne ze wzruszającymi inskrypcjami oraz przesiąknięte symboliką sepulkralną rzeźby są bowiem ostatnimi bastionami świata, w którym piękno było ważniejsze od funkcjonalności, a sztuka towarzyszyła ludziom w każdym aspekcie ich życia.
Bibliografia:
http://www.poznan.pl/
Nina Kinitz 4 września 2009
