Niezwykle interesujące są dzieje szczecińskich obiektów sakralnych wpisanych w historię miasta.
Jednym z nich jest gotycki ceglany kościół pofranciszkański, wzniesiony około 1300 roku.
Gdy franciszkanie przybyli do Szczecina w 1240 roku, ustawili z drewna klasztor i kościół, które to budowle na stałe wpisały się w rytm życia miasta.
W miejsce tych budowli w latach 1329 – 1400 wybudowano ceglany kościół, który przetrwał do dziś.
Kościół wzniesiono jako trzynawową halę z trzyprzęsłowym chórem, wirydarzem i klasztorem, a w 1410 roku dobudowano kaplicę NMP.
Franciszkanie wyjechali ze Szczecina w 1525 roku. Wtedy to kościół stał się przytułkiem dla bezdomnych.
W roku 1534 kościołem zajęli się protestanci.
Podczas najazdu szwedzkiego w 1678 roku w kościele zakwaterowano wojsko.
Z kolei w przestrzeni lat 1806-1813 francuskie wojska przekształciły tę budowle sakralną w magazyn żywności.
Następnie w XIX wieku świątynię zamknięto z powodu marnego stanu technicznego.
W ostateczności kościół przejął rolę targowiska i stał się magazynem rekwizytów teatralnych.
Nie korzystano z niego po drugiej wojnie światowej.
Pod koniec 1956 roku, 15 grudnia, zniszczony działaniami wojennymi, kościół został przez władze miejskie przekazany do użytku .
16 czerwca 1957 roku świątynię przejęli pallotyni i przeprowadzili w niej renowację.
Kuria Gorzowska 17 lipca 1957 roku utworzyła przy kościele rektorat.
Pierwsza katolicka Msza Św. Po 432 latach została w tym kościele odprawiona 24 listopada 1957 roku.
Bp Wilhelm Pluta uroczyście poświęcił kościół 15 listopada 1959 roku.
Z udziałem ks. proboszcza Stanisława Świerczka w latach 1968 do 1970, na starych fundamentach zbudowano kompleks klasztorny, w którym zamieszkali księża.
Autorem projektu był dr inż. arch. Stanisław Latour.
Parafia przy kościele św. Jana Ewangelisty została ustanowiona 16lutego 1974 roku przez biskupa Jerzego Strobę.
We wnętrzu kościoła znajdują się niezwykle cenne polichromie, pochodzące z XV i XVI wieku.
Ukazują chłopca z gryfem – herbem Szczecina oraz Matkę Boską w mandorli w otoczeniu świętych.
Mandorla, owalna płaskorzeźba, powstała prawdopodobnie w Egipcie, gdzie przeważali monofizyci.
Jest jednym z motywów w sztuce sakralnej, bardziej archaiczna niż tarcza słoneczna, aureola otaczająca postać Maryi.
Symbolizuje i podkreśla Boską naturę.
Na początku miała kształt migdału (stąd nazwa)i była biała (biel to czystość i boskość) lub biało- niebieska ( boska tajemnica i niebo).
Później przybierała inne formy, np. rombu.
Na polichromii widzimy też mistyczne zaślubiny św. Katarzyny.
Przy ołtarzu są sceny z biskupem. Jest także ornament roślinny.
Epitafium z 1378 roku Henriciusa i Gertrudy Rabenstorpów umieszczone jest w ścianie świątyni. Fryz z motywem winnej latorośli znajduje się w prezbiterium, którego układ jest niezwykle interesujący.
Jednonawowe i trzyprzęsłowe zakończone jest siedmiobocznie.
Takie rozwiązania architektoniczne zastosowano w gotyckich katedrach francuskich.
Łuk tęczowy oddziela prezbiterium od nawy. Ozdobiony jest wspornikami figuralnymi.
Główny ołtarz zaprojektował prof. Jan Piasecki z Poznania.
W latach sześćdziesiątych XX wieku został wykonany przez Józefa Murlewskiego.
Ołtarz soborowy, krzyż, lichtarze i inne detale oraz ambonę zaprojektował prof. Romuald Sołtys.
W kościele znajdują się, pochodzące z Mazowsza, barokowe organy z drugiej polowy XIX wieku.
Urząd Marszałkowski w 2009 roku przekazał dotację na prace budowlane, konserwatorskie i restauratorskie świątyni, w której nie przetrwało historyczne wyposażenie.
Ze względu na swą historyczną wartość, Kościół pw. Św. Jana Ewangelisty znajduje się w rejestrze zabytków i jest wizytówką Szczecina.
Krystyna Jadamska – Rozkrut
