Nastrojowe przedstawienie ludzi modlących się na pustyni o zachodzie słońca, sceny bitewne, wizerunki jeźdźców na gniadych koniach, twarze szejków i wschodnich piękności oraz portrety dostojników w reprezentacyjnych strojach – oto tematy przewijające się przez całą twórczość Tadeusza Ajdukiewicza.
Artysta przyszedł na świat w Wieliczce w 1852 roku. Od 1868 roku kształcił się w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie. Wiedzę z zakresu malarskiego rzemiosła zdobywał głównie w pracowni Władysława Łuszczkiewicza – historyka sztuki i prekursora historyzmu w polskim malarstwie. Dobre wyniki w nauce umożliwiły Ajdukiewiczowi wyjazd na zagraniczne stypendium – artysta spędził rok doskonaląc warsztat pod okiem pedagogów z Akademii Wiedeńskiej. Następnie wyjechał on także do Monachium, gdzie podjął edukację w akademii. Dodatkowo ćwiczył swoje umiejętności w zakresie malarskiego rzemiosła w pracowni Józefa Brandta.
Po zakończeniu studiów artysta zajmował się głównie malarstwem portretowym. Tworzone na zamówienie obrazy powstawały wtedy zwykle na polskich dworach kresowych. Sytuacja ta zmieniła się diametralnie w 1877, kiedy to Ajdukiewicz wyjechał do Paryża, skąd wyruszył w podróż artystyczną na Bliski Wschód. To właśnie wtedy artysta uległ urokowi orientalnych pejzaży i całej kultury wschodniej. Echa wrażeń, których malarz doświadczył podczas tej dalekiej podróży pobrzmiewają w dziełach o tematyce orientalnej, które przewijają się przez cały okres twórczości Tadeusza Ajdukiewicza.
Na początku lat osiemdziesiątych dziewiętnastego wieku artysta przeniósł się do Wiednia. Otrzymał tam pracownię po Hansie Makarcie i rozpoczął pracę na rzecz arystokracji, dla której malował reprezentacyjne portrety. Przede wszystkim pełnił on jednak obowiązki nadwornego malarza.
W 1893 roku Tadeusz Ajdukiewicz przebywał w Londynie. Wtedy też miał okazję portretować księcia Walii. Niebawem doświadczonego w malowaniu reprezentacyjnych wizerunków arystokratów artystę zaproszono do Konstantynopola, w którym otrzymał on posadę malarza na dworze sułtańskim. Jego umiejętności zostały później docenione również w Sofii, Petersburgu, Bukareszcie oraz Rumunii, gdzie mianowano go nadwornym malarzem Karola I.
I wojnę światową artysta spędził w Polsce. Pomimo długotrwałego pobytu z dala od ojczyzny postanowił on dać upust swoim patriotycznym uczuciom i zaciągnąć się w szeregi Legionów Polskich. Liczący sobie wtedy ponad sześćdziesiąt lat Ajdukiewicz nie poradził sobie jednak ze zbyt dużym wysiłkiem oraz ciężkimi warunkami, w jakich przyszło mu funkcjonować, w wyniku czego zmarł w krakowskim szpitalu wojskowym 9 stycznia 1916 roku.
Tadeusz Ajdukiewicz zasłynął przede wszystkim z malowania efektownych portretów arystokratów oraz osób zaliczanych do światowej elity. O jego talencie świadczy choćby uznanie ze strony cesarstwa oraz koronowanych głów z wielu europejskich państw.
Przykładem reprezentacyjnego portretu może być choćby wizerunek Heleny Modrzejewskiej. Aktorka pozuje oto z otwartą księgą w dłoni, a w tle widoczna jest kunsztownie zdobiona tkanina, która przypomina teatralną kurtynę. Kremowo-złota, pokryta falbanami suknia z długim, dekoracyjnie podpiętym trenem nie tylko upiększa twarz kobiety, ale również staje się synonimem luksusu. Umieszczenie na portrecie wypielęgnowanego psa, który dostojnie przystanął przy nogach aktorki nasuwa skojarzenia z wizerunkami arystokratów, pozujących często ze smukłymi chartami lub długonogimi dogami. Gdyby artysta zmienił rysy twarzy znanej na całym świecie aktorki, mogłaby ona do złudzenia przypominać księżniczkę.
Oprócz reprezentacyjnych portretów Ajdukiewicz malował również bardziej intymne wizerunki osób spotkanych podczas egzotycznych podróży – przykładem tego jest choćby „Portret Kaukaza”. Przenosił na płótno także orientalne krajobrazy, które często stanowiły tło dla scenek rozgrywających się na pierwszym planie (vide „Spotkanie na pustyni”, „Modlitwa na pustyni”).
Dorobek artystyczny Tadeusza Ajdukiewicza obejmuje również znaczną liczbę obrazów przedstawiających bitwy, przeglądy wojsk oraz scenki z obozów powstańczych.
Bibliografia:
http://www.agraart.pl/cgi-bin/obiekt.cgi?act=1&qt=1250584666&nr=12223
http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Ajdukiewicz/Ajdukiewicz_bio.htm
Nina Kinitz 18 sierpnia 2009
