Pierwotnie w miejscu dzisiejszego placu znajdowały się rozstaje dróg, przy których od roku 165r. istniał targowy rynek miasteczka – jurydyki Grzybów. W 1656 zabudowa targu uległa zniszczeniu. Na akwarelach Zygmunta Vogla możemy zobaczyć stojący na środku placu w XVIII i 1 poł. XIX w. ratusz. W latach 1815-1830 mieściło się tam więzienie (stąd powstało wyrażenie „iść na Grzybów”) zaś w roku 1830 budynek rozebrano.
Do ok. 1820 r. plac otaczały drewniane zabudowania, które zamieniono na klasycystyczne kamienice. Na miejscu obecnego kościoła w tym okresie znajdował się pałac Gutkowskich (obok kościoła, po lewej stronie jest zachowany pawilon boczny pałacu). W roku 1861 zaczęto stawiać kościół, według projektu Henryka Marconiego.
Kościół pod wezwaniem Wszystkich Świętych jest jedną z najbardziej obszernych świątyń w stolicy. Powstał w dużej mierze dzięki Gabryjeli hrabinie Zabiegło, która podpisała akt darowizny swojej rodowej posiadłości w Grzybowie na rzecz budowy świątyni. Warto wspomnieć, iż neorenesansowa architektura nawiązuje do Kościoła Świętej Justyny we włoskiej Padwie. W czasie oblężenia Warszawy w 1939 roku kościół przy Pl. Grzybowskim uległ poważnym zniszczeniom. Przez czas okupacji znajdował się na terenie getta żydowskiego. Był wówczas miejscem pomocy, schronienia i ocalenia dla uciemiężonego narodu. Współcześnie w świątyni możemy posłuchać często świetnej muzyki aryjskich wirtuozów, np. Możdżer i Fresco podczas Festiwalu Kultury Żydowskiej -Warszawa Singera.
Przy placu przed wojną znajdowało się wiele „geszeftów” żydowskich handlarzy, przedsiębiorców. Przy ulicy Twardej 4 znajdowała się Synagoga Arona Serdynera – zniszczona kompletnie podczas Powstania Żydowskiego. Wojnę „przeżyły” cztery kamienice zlokalizowane przy ulicy Próżnej. Można na nich zobaczyć ogromne fotografie mieszkających w nich Żydów.
Zawieruchę wojenną na jednym z podwórek przetrwał też posąg, uważany za statuę Kazimierza Wielkiego. Po wojnie został on przeniesiony na dziedziniec Muzeum Historycznego.
Zwiedzanie placu warto zakończyć w Teatrze Żydowskim im. Ester Rachel i Idy Kamińskich (aktorki teatru jidysz), gdzie w październiku i listopadzie możemy zobaczyć spektakle takie jak: „Bonjour monsieur Chagall”, „Skrzypek na dachu” czy „Żyć, nie umierać!” (przedstawienie kabaretowo muzyczne).
Katarzyna Ośka 2009.09.16.
