Maska pozwala na pokazywanie czego innego, niż jest w istocie.
Jest to rodzaj zasłony, która coś skrywa . Maska ma różne zastosowanie i dotyczy różnych znaczeń . Może być to maska podsieci, która określa, jaki zakres adresów IP jest w danej sieci. Jest coś takiego jak maska odcinania, dzięki której jest możliwość wpływania na szybsze przełożenie jakiegoś tła do drugiego obrazka.
Ludzie od dawna lubili maski. Maska znana była w teatrze greckim. Wymyślono ją dla celów rytualnych w obrzędach religijnych. Najczęściej używali ją Indianie. Wierzyli, że bogowie udzielili im pozwolenia na noszenie masek, które mają magiczną moc. Maski były i są łącznikami rzeczywistości z abstrakcją . Plemiona bardzo czciły swoje maski i nie sprzedałyby ich za nic w świecie, bo stanowiły dla nich niezmierną wartość.
Maska to rodzaj tajemnego, sakralnego przedmiotu, który ma czarodziejską siłę.
To maski powodują, że to, co nadprzyrodzone, staje się widoczne. Wierzenia stały się potrzebą stworzenia i używania masek w różnych kulturach i rejonach świata. Osoba zakładająca maskę stawała się bóstwem albo zwierzęciem, które przedstawiała..
Znane są bardzo stare, rytualne maski meksykańskie. W Ameryce Łacińskiej tradycja masek wywodzi się z czasów kultur prehiszpańskich.
W Afryce są dwa rodzaje masek. Te pierwsze przynależą do żywych i służą zabawie, te drugie należą do zmarłych przodków i wykorzystywane są w obrzędach religijnych.
Maski, które uosabiają istoty duchowe przodków, mogą służyć ludziom pozytywnie lub negatywnie. Wyobrażenia tych masek sięgają poza rzeczywistość, są one jednocześnie twórczym wyrazem artysty, który maskę zaprojektował. Maska najczęściej jest wyrazem emocji i uczuć. Przerysowana i niecodzienna ma wywoływać poczucie przerażenia i dystansu.
Maska jest żywa szczególnym grymasem, który ją w jakiś sposób charakteryzuje.
Gdy maski wyobrażają zwierzęta, ukazują ich cechy, takie, jak np. siła słonia czy strach zająca.
Często maski niosą w sobie znamiona świata duchowego. Używając masek, plemiona afrykańskie i nie tylko, oczekują pomocy i ochrony przed nieczystymi silami i duchami. Maska jakiegoś zwierzęcia wykonuje taniec rytualny na cześć wybranego ducha w rytmie tam – tamów.
Za okazaną życzliwość i kult ludzie oczekują wsparcia i błogosławieństwa.
Rytualne maski mają swoją hierarchię, czyli stopniowanie wartości. Hierarchia masek zależy od wybranego kryterium.
Podczas najbardziej atrakcyjnego dla turystów hinduistycznego festiwalu – Indra Jatra, poświęconego Indrze, bogowi niebios, deszczu i gromów, odbywa się parada wojska z udziałem króla, rządu i korpusu dyplomatycznego, której towarzyszy taniec rytualny w maskach.
Na wystawie w muzeum wrocławskim pokazano średniowieczne, obrzędowe maski drewniane, znane z Opola.
Z kolei skórzane maski rytualne pochodzą z Nowogrodu. Protobułgarzy i Węgrzy używali masek pogrzebowych. W wielu miejscowościach, choćby w Wolinie popularne były maski kuglarsko – rytualne.
Symboliczne sekwencje sformalizowanych czynów i wypowiedzi zawsze fascynowały ludzi, zwłaszcza, że dzięki temu można było osiągnąć zamierzony cel.
Z włoskich zabaw karnawałowych wywodzi się tradycja maskarad, podczas których uczestnicy występują z maskami. Najpopularniejsze i najbardziej kunsztowne są maski weneckie.
Dawne bale maskowe powracają do łask . Tradycję karnawałową przywiozła do Polski królowa Bona.
W miastach podczas karnawału organizowano reduty, podczas których zasłaniano twarze maskami. Maski pod żadnym pozorem nie wolno było zdjąć. Ukrywana pod maskami tożsamość stwarzała nastrój tajemnicy. Dzięki maskom w zabawie mogli uczestniczyć ludzie z różnych stanów i tak, z damą mógł zatańczyć kuchcik albo ogrodnik, jeśli pod maską skrył swą tożsamość.
Maski odnalazły się w tradycji ludowej wielu krajów, także w Polsce.
Z maskami związana jest opera G. Verdiego – „Bal maskowy” – Emil Cioran – „Zeszyty”
„Muszę zmajstrować sobie uśmiech, uzbroić się weń, schronić się pod jego opieką, mieć czym odgrodzić się od świata, zamaskować swe rany, wreszcie wyćwiczyć się w noszeniu maski.” – Emil Cioran
Persona to maska, którą nosimy na twarzy, by ukryć prawdziwą naszą naturę. To nią wywołujemy określone wrażenie u przyglądających się nam ludzi. Jest czymś w rodzaju sztucznej osobowości, za powłoką której skryta jest ta prawdziwa. Coraz częściej ludzie chowają się chętnie za maską takiej fałszywej osobowości. Jest to pewien rodzaj ochrony a jednocześnie ucieczki od swego „ja”.
Wygodniej być kimś, kim się nie jest. Ma to służyć oszukaniu otoczenia i samoobronie przed zbyt drastyczną oceną. Ludzie poddają się presji środowiska, chcą wyglądać tak, jak od nich oczekują, więc przybierają najwygodniejszą dla siebie wersję maski, pod którą skrywają prawdę o sobie. Ukryta prawda jest nieobecna. Osoba – maska podporządkowuje się społecznym wartościom. Prawda jest taka, że człowiek jest taki, jaki jest, a nie taki, jak go postrzegają z maską czy bez maski .
Maski odnalazły miejsce pobytu także w literaturze, szczególnie w komedii.
Poszczególne postaci przybierają maski. Widzimy to chociażby w „Fircyku w zalotach” – Franciszka Zabłockiego. Postolina udaje niedostępną kobietę , niezainteresowaną Fircykiem, podczas gdy w rzeczywistości bardzo się jej podoba.
W powieści – „Maria” Antoniego Malczewskiego także pojawia się motyw masek w postaci orszaku masek w różnych strojach. Rozbawione maski skaczą przed człowiekiem, którego zamierzają powiadomić o okropnym wydarzeniu. W tym utworze maski pełnią rolę znaków przemijania i śmierci. Maski symbolicznie ukrywają lisa i lwa.
Ksiądz Robak, bohater „Pana Tadeusza” – Adama Mickiewicza jest przykładem człowieka uciekającego w maskę .
Słowa klucze Witolda Gombrowicza z „Ferdydurke” – „ gęba, łydka, pupa”. Pierwsze słowo – „gęba” dotyczy przyjmowania przez ludzi masek. Każdy kontakt z innym człowiekiem to przybranie innej „gęby”, czyli maski, od której nie można uciec, można jednak zmienić ją na inną.
Maski pojawiają się też w takich utworach, jak :
„Romeo i Julia” – W. Szekspira ( bal maskowy),
„Świętoszek” – Moliera (maska dla ukrycia prawdziwej osobowości),
„Powrót posła” Ursyna Niemcewicza ( kostium literacki),
„Portret Doriana Graya” – Oskara Wilde ( zmiana tożsamości),
„Upiór w operze” G. Leroux ( dosłowne przedstawienie motywu maski)
czy w – „ Człowieku w żelaznej masce” – Rogera Mac Donalda ( również dosłowne przedstawienie motywu maski).
Z maską mamy też do czynienia w „Zniewolonym umyśle” – Czesława Miłosza .
Oczywiście… podobnych przykładów jest w literaturze o wiele więcej.
Z maską mamy do czynienia także w sztuce. Pietro Longhi w „Nosorożcu w Wenecji” namalował zdarzenie prawdziwe, ale scena wygląda jakby była ze snu. Na pierwszym planie obrazu znajduje się dziwaczne zwierzę, a na drugim weneccy utracjusze z maskami na twarzach. Zmanierowani arystokratyczni birbanci są gorsi od kuriozalnego zwierza.
W tym przypadku maskę odkrywamy w zachowaniu ludzi.
Na obrazie – „Po deszczu”, Francisa Picabia, zakochani o twarzach masek całują się .
Zjawa senna z zarośniętymi powiekami i ustami pojawia się w „Marzeniu sennym” – Salvadora Dali.
Twarz , będąca maską nawiązuje do różnych obszarów kulturowych na „Rysunku woskiem” – Victora Braunera.
Symboliczne przesłanie ma obraz – Maska i książki” – Władysława Ślewińskiego. Na nim maska to symbol przemijania bezużyteczności ludzkiego losu.
Leszek Kołakowski powiedział :
„Maski przeto nie zatajają prawdziwie naszej natury […] w sensie, który by sugerował, że możemy się tych masek pozbyć. Nie możemy, a owa natura wytęskniona też już nie istnieje. Maska przyrosła do twarzy.”
Krystyna Jadamska – Rozkrut
