Jan Piotr Norblin – artysta rozdarty pomiędzy Francją a _Polską, ojciec polskiego malarstwa rodzajowego.

Jan Piotr Norblin – artysta rozdarty pomiędzy Francją a _Polską, ojciec polskiego malarstwa rodzajowego.

Jan Piotr Norblin malował początkowo obrazy, będące zapisem wydarzeń z życia polskiej magnaterii (m.in. „Menuet w ogrodzie” i „Zabawy w parku”), lecz nie unikał także przedstawiania pracy oraz rozrywek niższych sfer polskiego społeczeństwa – chłopów, Żydów, szlachty itd. („Zebranie chłopskie w karczmie”). Dzięki jego pracom o tematyce polskiej zyskaliśmy dostęp do niezwykle cennej galerii portretów ludzi różnych stanów – od najuboższych i najciężej pracujących chłopów, aż po trawiących czas na zabawie magnatów. Pomimo popularności szkiców oraz obrazów ukazujących przekrój społeczeństwa polskiego, do największych dzieł Jana Piotra Norblina zalicza się przedstawienia scen historycznych, np.: „Uchwalenie Konstytucji Trzeciego Maja 1791r”, „Wieszanie zdrajców na Rynku Starego Miasta w Warszawie”, „Starcia na ulicy Miodowej”. Kunszt artysty w odtwarzaniu historycznych zdarzeń sprawił, że jego twórczość znacząco wpłynęła na rozwój rodzimego malarstwa rodzajowego.
Jan Piotr Norblin de la Gourdaine urodził się 15 lipca 1745 roku we francuskiej miejscowości Misy-Faut-Yonne. Teoretyczną, a także praktyczną bazę jego twórczości stanowiły nauki francuskiego batalisty – Francoisa Casanovy. Aby poszerzyć swoją wiedzę za zakresu sztuki artysta podjął naukę na Akademie Royale, a później studiował także w Ecole Royale des Elves Proteges. Początkowo skupiał się on wyłącznie na malowaniu scen batalistycznych oraz kopiowaniu dzieł znanych mistrzów, później jednak zakres tematyczny jego prac stał się o wiele szerszy.
W 1772 roku artysta nawiązał współpracę z księciem Adamem Czartoryskim, który dwa lata później namówił go na przyjazd do Polski. Pobyt w naszym kraju miał trwać dziesięć lat, lecz przedłużył się do ponad trzydziestu. Czas pobytu w Polsce był okresem, w którym powstały najbardziej dojrzałe obrazy i grafiki Jana Piotra Norblina. Początkowo artysta zajmował się malowaniem obrazów na zamówienie Czartoryskich oraz edukacją ich potomstwa. Powstałe wtedy malowidła i grafiki uwieczniały głównie rozrywki oraz rekreację mecenasów Norblina i nosiły silne znamiona stylu rokoko. Malarz podjął się także stworzenia dekoracji w parku Izabeli Czartoryskiej zwanym Arkadią, a na specjalne zamówienie upiększył także plafon, nazwany później „Jutrzenką”. Namalował on również panneau zdobiące pałac w Powązkach. Oprócz malowania obrazów oraz szkicowania Norblin doskonalił swoje umiejętności w zakresie tworzenia grafik. Podczas pobytu w Polsce wykonał on około 100 akwafort (głównie orientalnych) oraz ogromną liczbę odbitek.
Beztroskie życie magnaterii nie było dla artysty na tyle interesujące, by nie szukać inspiracji w niższych, a przez to zupełnie odmiennych sferach. Dzieła Norblina bardzo często przedstawiały tematykę uliczną, barwne życie mieszkańców Warszawy, a także całą gamę zróżnicowanych typów ludzkich. Część grafik ukazujących wizerunki przedstawicieli niższych sfer wydano później we wspólnej tece zatytułowanej „Stroje Polskie”. Zainteresowanie codziennym życiem prostych ludzi wzrosło po przeprowadzce malarza do Warszawy, która nastąpiła u schyłku lat osiemdziesiątych osiemnastego wieku. Wtedy też artysta otworzył własną pracownię i oprócz malowania obrazów zajmował się udzielaniem lekcji w domach arystokratów oraz edukacją zdolnych polskich, malarzy. Wśród jego uczniów znaleźli się późniejsi twórcy scen rodzajowych – Michał Płoński i Aleksander Orłowski, a także Jan Rustem.
Do najbardziej istotnych dzieł Norblina z okresu warszawskiego należą jednak rysunki przedstawiające kluczowe wydarzenia z polskiej historii, których artysta był świadkiem. Dzieła zatytułowane: „Rzeź Pragi”, „Kościuszko wzięty do niewoli”, „Starcia na ulicy Miodowej”, „Wieszanie zdrajców na Rynku Starego Miasta” lub „Uchwalenie Konstytucji Trzeciego Maja 1791 roku” na stałe wpisały się do kanonu polskiej sztuki historycznej. Rysunki Norblina są dowodem na doskonały zmysł obserwatorski artysty – pomimo tego, że niektóre szkice przedstawiają kilkaset osób, artysta zdołał uwiecznić nie tylko sylwetki i stroje poszczególnych ludzi, ale także ich gesty i mimikę.
Jan Piotr Norblin nie tylko żywo interesował się historią naszego kraju, ale również przejął wiele polskich obyczajów. Pomimo francuskich korzeni artysty, osoby przebywające w jego otoczeniu traktowały go jak Polaka. Nie ma w tym nic dziwnego, jeśli wziąć pod uwagę fakt, że Norblin dwukrotnie żenił się z Polkami i wszystkie swoje dzieci wychował w duchu polskim. Po wielu latach pobytu w naszym kraju otrzymał on w końcu polskie obywatelstwo. Artysta nie opuścił Polski nawet podczas największych zawirowań historycznych z upadkiem państwa włącznie. Zdecydował się on na wyjazd do Francji dopiero w 1804 roku. Jan Piotr Norblin zmarł w Paryżu w 1830 roku.
W historii sztuki zapisał się on jako ojciec polskiego malarstwa rodzajowego oraz wybitny grafik, którego styl nawiązywał do charakterystycznych cech twórczości Rembrandta oraz Watteau.

Nina Kinitz 7 kwietnia 2009

Share

Written by:

3 883 Posts

View All Posts
Follow Me :