W roku 1897 Stanisław Wyspiański poznał młodego lekarza, który po zakończeniu studiów w Paryżu wrócił do Krakowa, aby objąć przyjąć stanowiska docenta na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tym młodym medykiem był Julian Nowak, który podczas wystawy w Sukiennicach zachwycił się pracami Wyspiańskiego. Wspólne zainteresowania sztuka francuską sprawiły, że obydwaj szybko się zaprzyjaźnili.
Kilka lat później, w roku 1904, kiedy doktor Nowak pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Lekarskiego, zaproponował Wyspiańskiemu realizację kompleksowego projektu. Propozycją była dekoracja krakowskiego Domu Lekarskiego. Według zamierzeń Juliana Nowaka miejsce to miało pełnić rolę klubu integrującego środowisko lekarskie. Budynek zaprojektowany przez Władysława Kaczmarskiego posiadał wiele nowoczesnych rozwiązań: centralne ogrzewanie, wentylację, elektryczność i telefon.
Stanisław Wyspiański bardzo zaangażował się w realizację zadania i zaprojektował wyposażenie wszystkich pomieszczeń. Zaskakująco odmienna była kolorystyka, inna dla każdego z pokoi. Hall miał barwę intensywnie żółtą i piękny wystrój i balustradę z motywem liści kasztanowca.
Na ścianie głównej znajduje się duże okno, w którym artysta umieścił wyjątkowy witraż – „Apollo spętany” lub według inne nazwy „Apollo – System słoneczny Kopernika”.
Dzieło pełne symboliki przedstawia syna Zeusa. Apollo przywiązany jest do kitary. To grecka odmiana liry, która symbolizuje umiar, harmonię i równowagę. Postać wyłania się z przestrzeni kosmicznej w otoczeniu wirujących planet. W witrażu Wyspiański połączył w postaci Apolla uosobienie boga słońca oraz lekarzy. W witrażu artysta utożsamił życiodajną moc słonecznego blasku ze zbawczą potęgą zstępującego na ziemię Chrystusa. Po przez wprowadzenie układu planetarnego, nawiązał do Mikołaja Kopernika, patrona Towarzystwa Lekarskiego.
Losy witrażu były tragiczne. W czasie ewakuacji wojsk niemieckich w roku 1945 budynek Towarzystwa Lekarskiego został zniszczony. Po wojnie, aż do końca lat sześćdziesiątych budynek popadał w runę pełniąc różne funkcje. Jednak mimo tych tragicznych doświadczeń w latach siedemdziesiątych został poddany kompleksowej restauracji. W roku 1972 odrestaurowano witraż według zachowanego kartonu Stanisława Wyspiańskiego.
W roku 1992 budynek powrócił do prawowitego właściciela i od tego czasu służy Towarzystwu Lekarskiemu i możemy podziwiać doskonały przejawem dialogu z kulturową tradycją Europy, jaki podjął Wyspiański. Zarówno witraż jak i cała koncepcja wyposażenia pomieszczeń jest świadectwem twórczego geniuszu artysty.
AB 2010.09.12
Bibliografia Marta Tomczyk-Maryon "Wyspiański"
