W latach 1855-1856 Maria Konopnicka uczęszczała na pensję do sióstr sakramentek w Warszawie. Tam poznała Elizę Orzeszkową (ówcześnie Pawłowską), z którą się zaprzyjaźniła, a przyjaźń ta okazała się być na całe życie. Wiedzę zdobywała właściwie samodzielnie przez całe swoje późniejsze życie. Nie studiowała, ale żywo interesowała się literaturą. W wieku 20 lat wyszła za mąż za Jarosława Konopnickiego. Małżeństwo to nie było udane, ale Konopniccy mieli razem ośmioro dzieci (dwoje z nich zmarło zaraz po porodzie). W 1877 roku Konopnicka zostawiła męża i wraz z sześciorgiem dzieci wyjechała do Warszawy, gdzie mieszkała do 1890 roku. Początkowo pracowała jako nauczycielka i korepetytorka, pisała też swoje pierwsze artykuły o tematyce społecznej i podpisywała się pseudonimem Jan Sawa (inne pseudonimy Konopnickiej to Marko, Jan Waręż). W latach 1884-1886 redagowała pismo dla kobiet „Świt”. Zajmowała się także krytyką literacka i publikowała swe artykuły w takich czasopismach jak: „Bluszcz”, „Kłosy”, „Gazeta Polska”, „Kurier Warszawski”. W 1870 roku zadebiutowała jako poetka wierszem „W zimowy poranek” opublikowanym w czasopiśmie „Kaliszanin”. Utwór ten spodobał się czytelnikom i Konopnicka została zauważona jako poetka. Z okazji jubileuszu pracy twórczej otrzymała od rządu dworek w Żarnowcu koło Krosna (dziś województwo podkarpackie). Stąd, w latach 1890-1903 wyjeżdżała m.in. do Szwajcarii, Niemiec, Austrii. Zmarła 8 października 1910 roku we Lwowie. Chorowała na zapalenie płuc. Miała 68 lat.
Konopnicka zachęcona przychylnym przyjęciem swych debiutanckich wierszy, wydała w 1881 roku swój pierwszy tomik poezji. W latach 1883, 1886, 1887 i 1896 ukazywały się kolejne serie liryków Konopnickiej. Na początku XIX wieku Konopnicka rozpoczęła pisanie nowel. Tą formą literacką zadebiutowała w 1888 roku zbiorem „Cztery nowele”. Osiągnęła mistrzostwo tej formy pisarskiej, stworzyła wybitne utwory, z których wystarczy wspomnieć te najważniejsze: „Dym”, „Mendel Gdański”, „Miłosierdzie gminy”, „Nasza szkapa”.
Od 1884 roku Konopnicka publikowała utwory dla dzieci. Najwybitniejsze z nich, to prozatorska opowieść „O krasnoludkach i sierotce Marysi” (1896), „O Janku Wędrowniczku” (1893), „Na jagody” (1903) czy „Stefek Burczymucha”. W 1908 roku Konopnicka w czasopiśmie „Przodownicy” opublikowała „Rotę”, zainspirowaną wydarzeniami we Wrześnie, gdzie dzieci stanęły w obronie polskiego języka przeciwko germanizacji. „Rota” stała się jedną z najważniejszych polskich pieśni patriotycznych.
We wszystkich swych utworach, zgodnie z duchem epoki, podejmowała tematy ucisku społecznego, biedy, zacofania, niesprawiedliwości społecznej. Utwory oscylowały też w obrębie problematyki folklorystycznej. Los ludzki nie pozostawał jej obojętny, szczególnie wrażliwa był na los dziecka. Przez sobie współczesnych uznana została za najwybitniejszą poetkę swej epoki.
Agata Ignatowicz 2008.07.18