Związany z królem
Mikołaj Gomółka od najmłodszych lat był muzycznie związany z królem Zygmuntem Augustem. Do Krakowa trafił w wieku 10 lat (1545) i został królewskim paziem i nadwornym chłopcem – śpiewakiem. Od 1548 roku podjął naukę muzyki u królewskiego fistulator – Jana Klausa, który specjalizował się w grze na instrumentach dętych drewnianych. Od kiedy Gomółka zaczął pobierać nauki u Klausa został członkiem zespołu. Co prawda początkowo jedynie jako uczeń (1548-1550), a od 1558 był jednym z instrumentalistów. Przebywając na dworze królewskim Mikołaj Gomółka często podróżował po dworach w Krakowie, Wilnie, Knyszynie i Piotrkowie. Po 18 latach przebywania na dworze Zygmunta Augusta (16 sierpnia 1563r.) wyjechał. Nie wiadomo, gdzie spędził następne 3 lata swojego życia.
Sandomierski finansista
Od jego powrotu do Sandomierza w 1566 w zasadzie nie ma żadnych informacji jakoby zajmował się on muzyką. Wiadome jest jedynie to, że w Sandomierzu Gomółka zajmował się przede wszystkim sprawami finansowymi, a także piastował różnego rodzaju stanowiska sądownicze. Dwa razy (1567 oraz w 1568 roku) został wybrany ławnikiem. W latach 1572 – 1573 pełnił funkcję zastępcy wójta. Gomółka pomiędzy latami 1567 a 1570 wziął ślub z córką tarnowskiego rajcy miejskiego – Jadwigą. Nie ma jednak dokładnej daty jego ślub. Ostatnią pewną informacją dotyczącą jego życia jest fakt, iż w 1578 roku wyjechał z Sandomierza.
Od tego momentu jego losy przedstawiane są za pomocą licznych domysłów. I tak mówi się, że po wyjeździe z Sandomierza pojechał do Krakowa, gdzie był muzykiem u biskupa krakowskiego – Piotra Myszkowskiego. Ok. roku 1590 został muzykiem Jana Zamoyskiego. Na dworze krakowskiego kanclerza Gomółce towarzyszył syn – Michał.
Nie wiadomo, gdzie, jak i kiedy zmarł Mikołaj Gomółka. Najprawdopodobniej jednak zmarł na Ukrainie. Ostatnią datą potwierdzającą jego życie jest 30 kwietnia 1591 roku.
Psalmy wyjątkowe
Jego jedynym zachowanym do dziś dziełem, a wydrukowanym jeszcze za jego życia to Melodie na psałterz polski . Zbiór ten wydano w Krakowie w 1580 roku. Melodie składają się z krótkich 150 utworów, a zostały stworzone dla Jana Kochanowskiego, który to prosił Mikołaja Gomółkę o dokomponowanie do Psałterza Dawidowego muzyki. Dzieło powstało w kilka miesięcy. Melodie.. są wyjątkiem na skalę ogólnoeuropejską. Przede wszystkim jest to pierwsza tak poważna aranżacja, z drugiej strony to pierwsza muzyczna oprawa dla wszystkich 150 psalmów. Sam kompozytor wyraża się o nich z dumą: „Są łacniuchno uczynione. Prostakom nie zatrudnione. Nie dla Włochów, dla Polaków. Dla naszych, prostych domaków” .
Mimo, że o życiu Mikołaja Gomółki wiadomo stosunkowo niewiele jego dzieło jest jednym z najlepszych i najważniejszych osiągnięć polskiej muzyki renesansu. Co więcej w tamtym okresie Melodie na psałterz polski były utworami wzorcowymi muzycznej Europy.
Marta Kotas 2008.09.03
