Autor projektu: Mieczysław Naruszewicz
Data odsłonięcia: 1994r.
Miejsce usytuowania: Rondo Jazdy Polskiej
Materiały: brąz
Wymiary: 16m – cokół
Napisy: Daty historycznych bitew, w których udział wzięła polska konnica: „Cedynia 972; Psie Pole 1109; Legnica 1241; Płowice 1331; Grunwald 1410; Obertyn 1531; Orsza 1564;Byczyna 1588; Kircholm 1605; Kłuszyn 1610; Trzciana 1623; Beresteczko 1651; Warka 1656; Alsen 1658; Podhajce 1667; Chocim1673; Wiedeń 1683; Parkany 1683; Zieleńce 1792; Somosierra 1808; Lipsk 1813; Stoczek 1831; Grochów 1831; Walewice 1863; Rokitna 1915; Krechowice 1917; Jazłowiec 1919; Koziatyn 1921; Komarów 1920; Korosteń 1920; Krojanty 1939; Mokra 1939; Bzora 1939; Wólka Węglowa 1939; Kock 1939; Montbard 1940; Tubruk 1941; Monte Cassino 1944; Falaise 1944; Moerdijk 1944; Ancona 1944; Bolonia 1945; Borujsko 1945; 1000 lat Jazdy Polskiej”
W roku 1947 rozwiązano ostatnią dywizję kawalerii w wojsku polskim. Ponad 30 lat później, w 1978 ostatni żyjący kawalerzyści
postanowili uczcić dzieje polskich żołnierzy konnych w pomniku. W 1980 podjęto oficjalną decyzję o budowie pomnika 1000-lecia
Jazdy Polskiej. Rok później utworzono komitet organizacyjny odpowiedzialny za realizację przedsięwzięcia. Władze Warszawy
wybierają na pierwotną lokalizację skarpę Trasy Łazienkowskiej, na przeciwko Zamku Ujazdowskiego i w 1983 zostaje tam
wmurowany kamień węgielny. W 1984 ogłoszono konkurs na wygląd pomnika. Jury otrzymuje 13 prac, po czym wybiera projekt
Mieczysława Naruszewicza, który po trzech latach zostaje zrealizowany, a postacie jeźdźców zostają odlane w pracowni Brąz
Odlewniczy. Jedna z nich prezentuje wczesnośredniowiecznego piastowskiego rycerza z otwartym szyszakiem na głowie i z
oszczepem w ręku. Drugi przypomina odzianego w dość gruby płaszcz ułana z I Armii Ludowego Wojska Polskiego dzierżącego w
dłoni szablę. Do jednej z figur pozował pułkownik Zbigniew Starak, uczestnik bitwy pod Borujskiem.
Niestety okazało się, że grunt, na którym miał stać pomnik jest niezbyt stały, wobec czego w 1988 wyznaczono nowe miejsce
przy rondzie Jazdy Polskiej (dawniej skrzyżowanie Trasy Łazienkowskiej i ul. Waryńskiego). Projekt był jednak wykonywany z
uwzględnieniem poprzedniej lokalizacji, która zakładała, że jeźdźcy będą górować nad okolicznymi drzewami, pomiędzy którymi
skryje się cienka i niezbyt estetyczna kolumna.
Dolną część kolumny ozdabiają 43 tablice z datami największych bitew, gdzie główną rolę odegrała Jazda Polska. Rzeźbiarz Ich
autorem jest Marek Moderau, a zbudował je ze zużytych łusek artyleryjskiej przekazanych przez wojsko. Okazało się jednak, że
na dwóch tablicach są błędy, więc kilka lat później dokonano korekt. W 1994 odsłonięto pomnik.
Ciekawostki:
– dopiero 11 lat po odsłonięciu przypadkowy przechodzień, wielbiciel historii Remigiusz Trytka dostrzegł błędy w dwóch
datach: według ówczesnych informacji płynących z pomnika wynikało, że bitwę pod Obertynem stoczono w 1511 (poprawiono na
1531), zaś bitwa pod Beresteczkiem rozegrała się w 1656 (poprawiono na 1651);
Informacje pochodzą z:
www.wikipedia.org
Jan Kowalski 2009.07.19
