Cmentarz św. Rocha
Jest to cmentarz położony w zachodniej części miasta.
Co ciekawe istnieje kilka różnych wersji powstania cmentarza, i tak jedna z nich mówi o tym, że dawniej był to cmentarz pielgrzymów, którzy zmarli w drodze na Jasną Górę, inna zaś mówi o tym, że na cmentarzu chowano osoby zmarłe w trakcie epidemii. Ta druga teoria jest najbardziej prawdopodobna, ponieważ właśnie św. Roch chroni przed chorobami. Cmentarz był kilkakrotnie przebudowany, a także musiał zostać odbudowany w wyniku zniszczeń wojennych. Najstarsze nagrobki, które znajdują się na cmentarzu pochodzą z lat 1849 – 1906.
Pierwszą kaplicę jaką wzniesiono na cmentarzu (1641-1642) zniszczono jeszcze w trakcie Potopu, a na jej miejsce postawiono stojący do dziś kościół pw. św. Rocha i św. Sebastiana. Ten barokowy kościół mimo kilku splądrowań stoi do dnia dzisiejszego. Był kilkakrotnie przebudowany. Obecnie obsługiwany jest przez paulinów.
Ciekawostkę może stanowić fakt, że na cmentarzu znajduje się symboliczny grób – pomnik z księgą zawierającą nazwiska osób, które zajmowały się konspiracją i zmarły w czasie okupacji i w czasach PRL-u.
Na cmentarzu znajduje się kilka innych ciekawych miejsc, które zasługują na szczególną uwagę, a do najważniejszych z nich zaliczyć należy: kwatera wojenna (17 mogił indywidualnych) powstańców śląskich poległych w 1921; groby powstańców z 1863; grób zbiorowy wojenny 13 ofiar terroru hitlerowskiego, w tym 10 zakładników rozstrzelanych na Rynku Wieluńskim 1 listopada 1943; kwatera wojenna żołnierzy niemieckich, austriackich i rosyjskich poległych w latach 1915–1918 oraz mogiła zbiorowa wojenna żołnierzy ruchu oporu poległych w 1944 oraz ofiar terroru hitlerowskiego poległych w 1939, a także groby Haliny Poświatowskiej, Ignacego Kozielewskiego, Marka Czernego i Bronisława Idzikowskiego.
Cmentarz Kule w Częstochowie
Jest to cmentarz położony na północ od centrum Częstochowy, na przedmieściach osady Kule w 1882 roku, gdzie przeniesiono go z okolic ulic Mielczarskiego (dawniej Fabrycznej) i Ogrodowej. Pierwsze pogrzeby odbyły się w 1884 roku.
Na cmentarzu, mimo wielu nagrobków zachowały się także liczne nagrobki pochodzące sprzed 1939 roku, a także blisko sto pochodzi jeszcze z końca XIX wieku. Znajdziemy tam zabytkowe grobowce m.in.: Kuczyńskich, Szaniawskich, Nowińskich czy grobowiec Władysława Biegańskiego.
Na cmentarzu znajduje się również zbudowana w 1898 roku kaplica Przemienienia Pańskiego. Tę neogotycką kaplicę przebudowano w latach sześćdziesiątych.
Co więcej na specjalnie wydzielonej części południowo – wschodniej znajduje się kwatera prawosławna. Pochowani są w niej urzędnicy i wojskowi oraz kwatera żołnierzy Armii Czerwonej i pomnik upamiętniający ich odwagę.
Na cmentarzu znajduje się kilka ciekawych miejsc, które warto zobaczyć w trakcie odwiedzin. I tak do najważniejszych z nich zaliczyć należy przede wszystkim: mogiłę zbiorową wojenną 91 osób, które były członkami organizacji konspiracyjnej oraz osób cywilnych rozstrzelanych przez hitlerowców w Apolonce koło Janowa 13 sierpnia 1940; mogiłę zbiorową wojenną żołnierzy września 1939; kwaterę wojenną żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej oraz dwie mogiły żołnierzy WP z 1920; pomnik katyński; mogiłę zbiorową wojenną nieznanych żołnierzy niemieckich poległych w czasie II wojny światowej, sześć mogił zbiorowych wojennych ofiar terroru hitlerowskiego poległych w latach 1939–1944; mogiłę zbiorową wojenną 10 więźniów z Zawodzia rozstrzelanych przez hitlerowców 25 marca 1944 w Częstochowie przy ul. Paulińskiej (obecnie Kubiny); cztery mogiły zbiorowe wojenne ofiar terroru hitlerowskiego poległych w pierwszych dniach września 1939 (w tym ofiar „krwawego poniedziałku”); mogiły zbiorowe i indywidualne żołnierzy poległych w I wojnie światowej i wojnie obronnej 1920; groby weteranów powstania z 1863; głazy kamienne ku czci poległych wychowanków I Gimnazjum Polskiego w Częstochowie walczących w legionach i innych działaniach wojennych w latach 1914–1918; mogiłę zbiorową wojenną 10 członków ruchu oporu rozstrzelanych 3 marca 1944 w odwet za próbę rozbrojenia niemieckiego sekretarza celnego; mogiłę zbiorową wojenną 20 członków AL i AK rozstrzelanych 16 grudnia 1943 przez hitlerowców na leśnej polanie w pobliżu wsi Wygoda za sabotaż w hucie „Raków”; grób członka PPS Eugeniusza Hołubiczki „Kiełbika” oraz tablica ku czci bohaterów PPS poległych w walce o niepodległość Polski i socjalizm; dwa groby wojenne indywidualne żołnierzy armii podziemnej: Leszka Kazimierza „Maltańskiego” Lapisa i Henryka „Łomiana” Tumiłowicza poległych pod Cieżkowicami 20 października 1943; mogiłę z prochami zamordowanych w Dachau; mogiłę wojenną Stanisława Lubelskiego, szeregowca 2. pułku strzelców granicznych; symboliczny grób poświęcony pamięci pomordowanych sybiraków i kresowiaków; grób Zofii Idzikowskiej, dyrektorki I LO im. Juliusza Słowackiego, która w okresie II wojny światowej prowadziła tajne nauczanie młodzieży oraz grób Mieczysława Bolesława Hoffmana.
Marta Kotas 2009-08-16
