Alfred Wierusz-Kowalski urodził się w 1849 roku w
Suwałkach. W dzieciństwie uczestniczył w lekcjach rysunku prowadzonych
przez Kazimierza Górnickiego. W 1865
roku przyszły artysta przeniósł się wraz z rodziną do Kalisza. Reminiscencje
krajobrazów i zdarzeń widzianych podczas tej dalekiej wyprawy powracały później
w jego dziełach.
W 1868 roku młody malarz rozpoczął naukę
w warszawskiej Klasie Rysunkowej, w której poznawał tajniki malarskiego kunsztu
pod kierunkiem Rafała Hadziewicza, Aleksandra Kamińskiego oraz wybitnego
pedagoga – Wojciecha Gersona. Po kilku latach postanowił kontynuować edukację w
drezdeńskiej Akademii Sztuk Pięknych, a później także w monachijskiej ASP, w
której doskonalił warsztat pod czujnym okiem Alexandra Wagnera. W 1874 roku
Alfred Wierusz-Kowalski zapisał się do prywatnej pracowni Józefa Brandta.
Jego obrazy zaczynały cieszyć się coraz większym
powodzeniem wśród monachijskiej publiczności, malarz zyskał także uznanie
krytyków. Liczne sukcesy artystyczne skłoniły go do osiedlenia się na stałe w
Bawarii. Pomimo wieloletniego pobytu za granicą nie zaprzestał kontaktów z
polskim środowiskiem artystycznym. Często wysyłał swoje obrazy na wystawy
organizowane przez krakowskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych oraz Salon
Aleksandra Krywulta. Od końca XIX wieku regularnie spędzał wakacje w majątku
Mikorzyn.
Podczas pobytu w Monachium Alfred
Wierusz-Kowalski ściśle związał się z polskim środowiskiem artystów
przebywających na emigracji. Utrzymywał bliskie kontakty z Janem Chełmińskim i
Władysławem Czachórskim, nawiązał także znajomości z młodymi twórcami – Olgą
Boznańską, Michałem Wywiórskim, Czesławem Tańskim i Henrykiem Weyssenhoffem,
którym pomagał w biegłym opanowaniu malarskiego kunsztu.
W
1903 roku artysta odbył podróż do Afryki, która dostarczyła mu wielu nowych
inspiracji. Rezultatem tej wyprawy była silna fascynacja egzotycznym
krajobrazem oraz wzbogacenie repertuaru tematycznego o wątki orientalne.
Obrazy Alfreda Wierusza-Kowalskiego cieszyły się
niezmiennym zainteresowaniem publiczności. Nic więc dziwnego, że wielokrotnie
prezentowano je na wystawach międzynarodowych, m.in. w Monachium, Berlinie i
Wiedniu. Artystę często nagradzano – spośród licznych wyróżnień warto wymienić
złoty medal, którym uhonorowano go w Glaspalast oraz złoty medal z wystawy
wiedeńskiej. Za swoje zasługi na polu sztuki malarz został mianowany honorowym
profesorem monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych w 1890 roku.
Artysta zmarł w Monachium w 1915 roku.
Tematyka
obrazów Alfreda Wierusza-Kowalskiego oscylowała przede wszystkim wokół życia
mieszkańców wsi oraz niewielkich miasteczek. Artysta często ukazywał konie
ciągnące furmanki po nierównej drodze, wizerunki radosnych panien młodych w
ludowych strojach oraz ważniejsze wydarzenia, takie jak obchody dożynek,
wyprawę na jarmark lub przyjazd karetki pocztowej do miasteczka. Lubił on także
przedstawiać codzienność podróżnych, którzy w jego dziełach niejednokrotnie
biorą udział w licznych perypetiach (vide Wypadek w podróży
). Na płótnach Alfreda Wierusza-Kowalskiego pojawiają się również
konne przejażdżki dystyngowanych dam w kapeluszach i ich wytwornych towarzyszy (
Konna przejażdżka po lesie ) oraz sceny z polowań.
Niewyczerpanym źródłem inspiracji były dla artysty zwierzęta. Z
prawdziwą maestrią kreował on sylwetki pędzących goni i ganiających za nimi
radośnie psów. Najbardziej fascynowały go jednak wilki, których wizerunki ukazywał
zwykle podczas samotnych wędrówki na tle wieczornego nieba ( Wilk
) lub w trakcie ataku na podróżnych. Właśnie tym ostatnim przedstawieniom
artysta zawdzięczał komercyjny sukces. Niezwykle sugestywne obrazy ukazujące
przerażone konie, otoczone przez zawzięcie atakujące wilki oraz ludzi,
desperacko próbujących opanować sytuację były chętnie kupowane przez
zagranicznych koneserów sztuki. Alfred Wierusz-Kowalski z łatwością oddawał nie
tylko emocje towarzyszące dramatycznym scenom, ale również precyzyjnie
odtwarzał szczegóły anatomiczne oraz specyfikę zachowania dzikich zwierząt.
Założył nawet hodowlę wilków, by móc lepiej badać ich zwyczaje, a także obserwować
sposób poruszania się oraz budowę ciała.
Pod koniec życia
artysta zaczął powielać tematy, a nawet zlecał młodym twórcom kopiowanie swoich
dzieł na zamówienie (sam jedynie wykańczał obrazy i oznaczał swoim nazwiskiem).
Jego wcześniejsze sukcesy artystyczne były jednak na tyle spektakularne, że
malarz trwale zapisał się na kartach historii sztuki jako utalentowany reprezentant
szkoły monachijskiej w malarstwie polskim.
Bibliografia: http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_wierusz_kowalski_alfred
Nina Kinitz 28 stycznia 2010
