Jest chyba jednym z najwybitniejszych polskich reżyserów. Jego filmy pomimo upływającego czasu wciąż fascynują nowe pokolenia kinomanów. Bardzo trudno jest przypisać go do jednego tematu. W swoich dziełach dbał o stronę formalną i wizualną.
Urodził się na wschodnich kresach Polski. Po wojnie studiował historię sztuki i malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Równocześnie Kawalerowicz uczęszczał na Kurs Przysposobienia Filmowego. Swoją pracę reżysera zaczynał jako asystent Leonarda Buczkowskiego w znanym filmie „Zakazane piosenki”. W roku 1951 zrealizował wspólnie z Kazimierzem Sumerskim film fabularny „Gromada” o przemianach polskiej wsi. W roku 1957 Jerzy Kawalerowicz wyreżyserował „Prawdziwy koniec wielkiej wojny”. W obrazie tym reżyser stworzył dramat człowieka , ofiary obozu koncentracyjnego.
Przełomem dla reżysera okazał się film „Pociąg” (1959). Scenariusz Kawalerowicz napisał wspólnie z Jerzym Lutosławskim. Film ten został zauważony na festiwalu w Wenecji i wyróżniony nagrodą. Film ten był porównywany do filmów samego Bergmana. Kolejny film Kawalerowicza (bez wątpienia najbardziej utkwił mi w pamięci) to „Matka Joanna od Aniołów”. Film powstał na podstawie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza i został obsypany „deszczem nagród”.
Wielkim wydarzeniem , głównie ze względu na rozmach realizacyjny był „Faraon”. Premiera filmu miała miejsce w roku 1965. Jerzy Kawalerowicz po raz kolejny zaskoczył wszystkich, ponieważ zamiast klasycznego kina widowiskowego , powstał dramat polityczny. W filmie tym reżyser przedstawił konflikt Ramzesa z arcykapłanem Herhorem. Swoją uwagę skoncentrował na zderzeniu szalonej młodości ze starością. W filmie wystąpili znani aktorzy: Jerzy Zelnik, Barbar Brylska, Piotr Pawłowski, Leszek Herdegen, Mieczysław Voit. Film zdobył oczywiście wiele nagród i był nominowany do Oscara w kategorii filmu obcojęzycznego.
Kolejny film Kawalerowicza, który zasługuje na uwagę to „Śmierć prezydenta” (1977). Film prezentował ostatnie dni życia Gabriela Narutowicza. Film został wyróżniony Srebrnym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie.
Złotym Lwem Gdańskim została uhonorowana „Austeria” (1982) według powieści Juliana Stryjkowskiego.
W 2000 roku powstaje superprodukcja „Quo Vadis”, według powieści Henryka Sienkiewicza (Sienkiewicz został uhonorowany za tę powieść nagrodą Nobla). Kawalerowicz planował realizację tego filmu znacznie wcześniej , jednak brak funduszy nie pozwolił na to. W filmie tym reżyser ukazał wiary, odpowiedzialności i miłości.
Od roku 1955 Kawalerowicz był związany z Zespołem Filmowym „Kadr”. 23 marca 1998 roku otrzymał tytuł Doctora Honoris Causa, paryskiej Sorbony. Podobny tytuł otrzymał od PWSFTviT w Łodzi, w której był także wykładowcą.
Kawalerowicz był pierwszym prezesem i współzałożycielem Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Funkcję tę sprawował przez wiele kadencji w trudnych dla kinematografii czasach.
Zmarł 27 grudnia 2007 roku w Warszawie. Spoczął w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Warszawskich Powązkach.
Agnieszka Kowalczyk 2010-09-19
